Tác phẩm nói về Giáo sư, Thiếu tướng, Anh hùng lao động, kỹ sư, Viện sĩ Viện Hàn lâm Liên Xô Trần Đại Nghĩa. Sách do tác giả Thành Đức (Trần Văn Đức) biên soạn, NXB Trẻ TP.HCM phát hành.

Bìa sách "Trần Đại Nghĩa- Nhà bác học Việt Minh".

Qua 21 chương với khá nhiều tư liệu mới cùng nhiều hình ảnh được khai thác từ nhiều nguồn khác nhau, người đọc- nhất lả giới trẻ- sẽ tiếp xúc nhiều hơn, cụ thể hơn những kiến thức mới về cuộc đời hoạt động khoa học và cách mạng thật phong phú của GS.Trần Đại Nghĩa.

GS.Trần Đại nghĩa tên thật là Phạm Quang Lễ, sinh ngày 13.6.1913 tại huyện Trà Ôn, tỉnh Cần Thơ (nay thuộc Vĩnh Long). Xuất thân là cựu học sinh Trường  Pétrus Ký, nổi danh từ đầu những năm 30 thế kỷ XX với cả 2 bằng tú tài Việt, Pháp và vị trí thủ khoa vào năm 1933.

Năm 1936 ông du học ở Pháp. Sau 11 năm miệt mài theo đuổi các ngành khoa học, kỹ thuật ông tốt nghiệp cả 4 bằng đại học: Tổng hợp, cầu đường, điện, hàng không.

Ông được Bác Hồ chọn lựa và đưa về nước phục vụ cuộc kháng chiến chống Pháp trong dịp Bác và phái đoàn Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sang Pháp dự hội nghị Fontainebleau vào cuối tháng 5 năm 1946.

Từ ngày 2.12.1946 Bác Hồ đã đặt tên cho ông là Trần Đại Nghĩa, với tên gọi  hàm chứa ý nghĩa hết sức thâm thúy "Nghĩa lớn gọi về với nước non".

Ông từng là Cục trưởng Cục Quân giới, Cục trưởng Cục Pháo binh, Qân đội nhân dân Việt Nam.

Trong Lời nói đầu của sách, NXB Trẻ đã trân trọng giới thiệu “Giáo sư Trần Đại Nghĩa là cha đẻ của những vũ khí hiện đại từ ngày đầu kháng chiến, được chế tạo trong điều kiện thời chiến hết sức khó khăn, thiếu thốn của chiến khu Việt Bắc, kịp thời cung cấp cho quân đội ta đánh thắng quân xâm lược.

Đó thực sự là câu chuyện huyền thoại của cuộc kháng chiến thần thánh của nhân dân ta chống thực dân Pháp xâm lược và Trần Đại Nghĩa trở thành một huyền thoại".

Một huyền thoại mà tác giả Thành Đức đã nêu rõ "Và ông- ‘Bác học Việt Minh’ Trần Đại Nghĩa đúng là một huyền thoại được mọi người cảm phục, đã trở thành thần tượng của giới tri thức và thanh niên, học sinh chúng tôi ngày ấy".

Các loại vũ khí do GS.Trần Đại Nghĩa sáng chế đã đóng vai trò quyết định trong cuộc kháng chiến suốt 9 năm chống Pháp (1945-1954).

Trong giai đoạn chống Mỹ, ông cũng có nhiều đóng góp to lớn trong bảo vệ vững chắc không phận Việt Nam qua việc cải tạo hỏa tiễn đất đối không. Ông cũng có nhiều công trình khoa học giá trị khác...

Tại thành phố Tây Ninh cũng đã có một ngôi trường trung học phổ thông mang tên ông. Thế nên, tìm hiểu về ông luôn là một việc cần thiết để tự mở rộng kiến thức của mỗi cá nhân.

Đọc “Trần Đại Nghĩa- Nhà bác học Việt Minh" để hiểu thêm về trí thức, một nhà khoa học tài ba đã cống hiến trọn vẹn tâm đức phục vụ cho đất nước, quê hương, từ đó phấn đấu học tập theo gương sáng của ông cũng là một cách về nguồn, thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn" của thế hệ trẻ hiện nay.

Phan Kỷ Sửu