Mấy năm gần đây, sản xuất nông nghiệp ở Tây Ninh phát triển khá mạnh, nhất là ngành sản xuất nông sản nguyên liệu cho công nghiệp chế biến như mía, mì, cao su… giúp cho đời sống các hộ nông dân trở nên sung túc. Thế nhưng cứ đến mùa thu hoạch thì nạn mót mía, mót mì, thực chất nạn trộm cắp nông sản luôn là vấn nạn đáng lo ngại gây bức xúc đối với người trồng trọt. Để bảo vệ hoa màu do mình làm ra, suốt tháng quanh năm người nông dân phải vất vả ăn ngủ không yên. Vấn nạn này ngang nhiên tồn tại nhiều năm nay rất khó xử lý triệt để. Bởi không ở đâu xa, ngay tại vùng nguyên liệu, thậm chí ngay bên cạnh rẫy mía, rẫy mì luôn có những “cơ sở thu mua” hoạt động công khai, gần như “khuyến khích” việc trộm cắp nông sản (?!)…

“Mót mía” được hàng chục xe tải mỗi ngày (?!)

Giấy đăng ký kinh doanh của một điểm thu mua mía mót

Tại xã Tân Phú, huyện Tân Châu, nơi vùng chuyên canh mía có hơn 1.700 ha, hằng năm cung ứng hơn 100.000 tấn mía nguyên liệu phục vụ cho các nhà máy đường Bourbon, Nước Trong; gần như cứ đến vụ thu hoạch lại phát sinh ra nhiều điểm thu mua “mía mót”. Hiện nay, trong khi có nhà máy mới vào vụ chế biến, có nhà máy chưa hoạt động, nhưng giá thu mua “mía mót” tại các điểm này đã lên đến 550.000 đồng/tấn, bằng phân nửa giá thu mua của nhà máy (1 triệu đồng/tấn). Từ việc thu mua “tận gốc”, mua lẻ từng vài chục kg mía, với giá hấp dẫn, khiến cho đội quân “đi mót mía” ngày một đông hơn. Ông Lê Huy Thành, Trưởng phòng nguyên liệu nhà máy đường Nước Trong cho biết: vụ thu hoạch trước, từ tháng 8 năm 2010- sang tháng 4.2011 mỗi ngày có đến khoảng 20 xe tải chuyển mía mót đem bán ngoài tỉnh. Thực trạng này làm thất thoát rất lớn đến sản lượng nguyên liệu được nhà máy đầu tư, mà người chịu thiệt thòi chính là người nông dân trực tiếp canh tác.

Nhằm ổn định tình hình, duy trì nguồn nguyên liệu theo kế hoạch đầu tư của công ty, bước vào vụ chế biến này (nhà máy đường Nước Trong vào vụ sớm hơn các nhà máy khác), nhà máy đã có công văn đề nghị UBND huyện Tân Châu, Công an huyện cùng các xã vùng nguyên liệu hỗ trợ trong việc ngăn chặn và can thiệp, giải tán các tụ điểm thu mua mía mót trái pháp luật. Đối với chính quyền địa phương, lãnh đạo các nhà máy thuộc ba công ty mía đường Tây Ninh, Biên Hoà và Bourbon Tây Ninh đã có buổi làm việc với UBND xã Tân Phú nhằm phối hợp đề ra biện pháp chấn chỉnh tình hình mía bị... “mót” đem bán cho những cơ sở thu mua mía… “mót” ngay tại vùng nguyên liệu.

Về phía chính quyền, UBND huyện Tân Châu cũng đã có công văn gửi Phòng Công thương, Công an huyện và UBND các xã để chỉ đạo phối hợp ngăn chặn nạn trộm cắp nông sản, kiên quyết xử lý các điểm thu mua mía không rõ nguồn gốc, vi phạm pháp luật. Thế nhưng khi lực lượng các địa phương cơ sở vào cuộc thì… lại “đụng phải vấn đề phức tạp do “trên dưới bất nhất” đối với vấn nạn đầy bức xúc này.

Huyện chỉ đạo ngăn chặn, sở cấp phép kinh doanh(?!)

Chấp hành chỉ đạo của UBND huyện Tân Châu về việc “tăng cường công tác kiểm tra, xử lý các điểm thu mua nông sản vi phạm pháp luật”, vào vụ thu hoạch mía năm nay, Bí thư Đảng uỷ xã Tân Phú Bùi Trọng Bình trực tiếp triển khai chỉ đạo thực hiện kế hoạch, giao nhiệm vụ cho đoàn kiểm tra của xã tổ chức kiểm tra xử lý ráo riết các tụ điểm thu mua gom mía mót đang hoạt động. Đầu tháng 10.2011 đoàn tiến hành kiểm tra 3 trong số 4 tụ điểm thu mua mía mót, củ mì mót, thì hoá ra… các cơ sở này đều có giấy phép kinh doanh. Điển hình như một tụ điểm thu mua có tên là Doanh nghiệp tư nhân Đỗ Thị Vân, có giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp đăng ký lần đầu vào ngày 20.12.2010, với ngành nghề kinh doanh là “Bán buôn nông, lâm sản nguyên liệu (trừ gỗ, tre, nứa) và động vật sống”. Rõ ràng trường hợp này thuộc dạng “công dân được đăng ký kinh doanh những ngành nghề Nhà nước không cấm”. Chỉ có điều trong giấy phép không ghi rõ là “không được bán buôn nông lâm sản không rõ nguồn gốc” cho nên “doanh nghiệp ta” cứ việc thu mua “mía mót”, thực chất là mía trộm cắp.

Đối mặt với trường hợp này, đoàn kiểm tra chỉ có thể xác định doanh nghiệp hoạt động không đúng quy định như: không có biển hiệu, không có kế toán, không có sổ sách chứng từ đầu vào, không kê khai đăng ký thuế theo quy định, điểm thu mua đặt không đúng theo giấy phép kinh doanh… rồi tiến hành lập biên bản tạm thời đình chỉ hoạt động chờ xử lý. Song song với việc kiểm tra nhắc nhở các thương lái, Công an xã Tân Phú thường xuyên tổ chức tuần tra tạm giữ trên 10 xe mô tô các loại “chuyên chở mía mót cồng kềnh” để xử lý hành chính.

“Cơ sở kinh doanh” vắng chủ, Công an xã chỉ còn biết tạm giữ... chiếc cân đồng hồ

Việc tích cực thực hiện kế hoạch ngăn chặn từ khoảng một tháng qua bước đầu có đem lại kết quả, tình hình mót mía, nạn trộm cắp nông sản tạm lắng dịu. Thế nhưng không lâu sau, đến cuối tháng 10.2011 các cơ sở thu mua “mía mót” lại tiếp tục hoạt động trở lại với quy mô tăng lên nhiều lần. Điều đáng nói là khi đoàn đến kiểm tra thì… hầu như điểm nào cũng có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh do Sở KH&ĐT tỉnh Tây Ninh cấp. Điều đáng nói là các “doanh nghiệp” này toàn làm ăn theo kiểu “mì ăn liền” như hộ N. T. T. T, hộ N. T. T. có địa chỉ hoạt động kinh doanh theo giấy phép là ở ấp Tân Xuân nhưng lại thu mua mía mót tận ấp Tân Châu. Mỗi ngày một cơ sở thu gom hàng chục tấn “mía mót”. Không chịu thua kém các hộ trên, hộ N. T. L. ngụ ấp Tân Châu cũng chạy được giấy phép kinh doanh do Sở KH&ĐT cấp để cạnh tranh thu mua quyết liệt, bằng cách đặt “chi nhánh” ngay tại rẫy mía đang thu hoạch. “Thiết bị” để hoạt động của doanh nghiệp này chỉ là 1 chiếc cân đồng hồ loại 100kg, và chỉ cần một người trông coi cũng thu mua được cả chục tấn mía mót mỗi ngày. Họ không sợ ai hết vì đã có “lá bùa” (giấy phép kinh doanh) trong tay, mặc cho người nông dân kêu trời không thấu.

Vụ thu hoạch mía năm nay chỉ mới có nhà máy Nước Trong đi vào hoạt động từ tháng 8.2011, tình hình thu mua mía mót ở vùng nguyên liệu xã Tân Phú nói riêng, nhiều nơi ở huyện Tân Châu nói chung đã đẩy mạnh hoạt động. Và mặc dù chính quyền địa phương rất quyết tâm ngăn chặn, nhưng vẫn không thể xử lý rốt ráo, bởi lẽ đã vấp phải cảnh trái khoáy: “huyện cấm, tỉnh cấp phép” nêu trên. Tiếp xúc với chúng tôi, những người trồng mía, cũng như các nhà máy và chính quyền địa phương đều rất mong mỏi lãnh đạo tỉnh có chỉ đạo cụ thể, đồng bộ đối với tình trạng “trên dưới bất nhất” để ngăn chặn tình trạng kẻ xấu “cướp không” mồ hôi nước mắt của nông dân.

HUỲNH BA