Cho đến nay, đã hơn 1 năm kể từ khi Tây Ninh triển khai thực hiện Quyết định số 800/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM). Trong 82 xã nông thôn, Ban chỉ đạo xây dựng NTM của tỉnh đã thống nhất chọn 25 xã để làm điểm tiến hành xây dựng NTM, với mục tiêu đến năm 2015 toàn tỉnh có ít nhất 20% số xã đạt chuẩn. Trong đó, 2 xã Thạnh Đông (huyện Tân Châu) và Long Thành Trung (huyện Hoà Thành) được chọn để tập trung đầu tư làm xã mẫu xây dựng NTM. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai có một số tiêu chí khiến nhiều địa phương băn khoăn do thiếu tính khả thi.

Khâu thu hoạch mía đang rất cần lao động

Ông Nguyễn Duy Ân- Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn, đơn vị đang trực tiếp phụ trách công tác xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh cho biết: trong thời gian qua có nhiều địa phương đề xuất Trung ương xem xét và điều chỉnh lại một số tiêu chí như: cơ cấu lao động, thu nhập bình quân đầu người, chợ nông thôn, thuỷ lợi… Bởi so với tình hình thực tế ở các địa phương, các tiêu chí này khó có thể đạt được trong thời gian quy định. Riêng về tiêu chí cơ cấu lao động, theo Bộ tiêu chí quốc gia về NTM, Tây Ninh là tỉnh thuộc Đông Nam bộ- vùng được quy định ở mức cao nhất so với các vùng khác trong cả nước. Cụ thể, để đạt tiêu chí thì Tây Ninh nói riêng và vùng Đông Nam bộ nói chung phải khống chế tỷ lệ lao động làm việc ở lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp còn từ 20% trở xuống- trong khi tiêu chí chung của cả nước là dưới 30%. Đối với một tỉnh có đến 82/95 xã là xã nông thôn và phần lớn dân số sinh sống bằng sản xuất nông nghiệp như ở Tây Ninh thì đây là tiêu chí khó có khả năng đạt được trong vòng 5- 10 năm tới.

Theo thống kê mới nhất của Cục Thống kê, hiện nay Tây Ninh có đến hơn 240.000 hộ dân sinh sống ở khu vực nông thôn với tổng số gần 890.000 nhân khẩu. Trong đó có hơn 120.000 hộ đang trực tiếp sản xuất nông, lâm, thuỷ sản- chiếm hơn 50% tổng số hộ dân khu vực nông thôn. Tổng số lao động khu vực nông thôn hiện vào khoảng gần 580.000 người, trong đó riêng số lượng lao động lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp chiếm tỷ lệ không dưới 50%, tỷ trọng cao nhất so với tỷ trọng lao động ở tất cả các lĩnh vực khác. Như vậy muốn đạt được tiêu chí về cơ cấu lao động, trong vòng từ 5 đến 10 năm tới Tây Ninh phải giảm gần 200.000 lao động nông nghiệp.

Theo phân tích của giới chuyên môn, việc giảm được tỷ lệ lao động nông nghiệp còn dưới 20% là điều cực kỳ khó khăn do phải đồng thời thực hiện nhiều giải pháp tích cực và đồng bộ. Bởi muốn làm được điều đó, các địa phương phải tạo được công ăn việc làm ở những ngành nghề khác ngoài lĩnh vực sản xuất nông nghiệp để chuyển số lượng lao động từ lĩnh vực này sang. Trong những năm gần đây, Tây Ninh đã tập trung phát triển nhiều khu, cụm công nghiệp, trong đó có nhiều khu quy mô lớn đến hàng ngàn ha. Lực lượng lao động công nghiệp gần đây có gia tăng đáng kể, tuy nhiên số lượng lao động vẫn còn ở mức khá thấp- chỉ được trên dưới 100.000 người (chiếm tỷ lệ khoảng hơn 20% tổng số lao động mà thôi). Trong những năm tới, các khu, cụm công nghiệp tiếp tục phát triển, chắc chắn tốc độ chuyển dịch từ lao động nông nghiệp sang lao động công nghiệp sẽ tăng nhưng để đạt đến cả trăm ngàn người trong thời gian 5- 10 năm thì không khả thi. Riêng lực lượng lao động lĩnh vực thương mại- dịch vụ hiện có hơn 180.000 người (khoảng 30% tổng số lao động toàn tỉnh) trong thời gian tới sẽ có tăng, nhưng khó có thể giải quyết được hết số lượng lao động nông nghiệp cần phải chuyển sang.

Việc giảm được tỷ lệ lao động nông nghiệp còn dưới 20% là điều cực kỳ khó khăn

Còn có thêm điều nan giải nữa đó là phải có đủ phương tiện cơ giới thay thế lực lượng lao động nông nghiệp giảm đi để bảo đảm công việc sản xuất nông nghiệp không bị ảnh hưởng. Theo thống kê của ngành nông nghiệp, trong những năm gần đây, tổng diện tích gieo trồng cây nông nghiệp trên địa bàn tỉnh hằng năm không giảm và luôn đạt hơn 370.000 ha. Nếu như số lượng lao động nông nghiệp phải giảm đến gần 200.000 người thì sẽ dẫn đến tình trạng thiếu lao động trầm trọng. Thực tế, có nhiều khâu sản xuất nông nghiệp hiện nay có thể thay thế bằng phương tiện cơ giới, nhưng ở một số khâu, máy móc chưa thể làm thay được như thu hoạch mía chẳng hạn.

Theo một số địa phương, để có thể đạt được tiêu chí về cơ cấu lao động trong công cuộc xây dựng NTM, ngoài việc địa phương phải nỗ lực tăng cường phát triển lĩnh vực công nghiệp- xây dựng, mở rộng lĩnh vực thương mại- dịch vụ và tăng cường khâu cơ giới hoá lĩnh vực nông nghiệp… thì Trung ương cũng cần phải xem xét, điều chỉnh lại chỉ tiêu cho phù hợp tình hình thực tế- nhất là đối với một số tỉnh còn phụ thuộc nhiều vào lĩnh vực sản xuất nông nghiệp như tỉnh Tây Ninh. Nếu không thì dù địa phương có nỗ lực đến đâu thì cũng khó có thể thực hiện được mục tiêu trong vòng từ 5 đến 10 năm tới.

Sơn Trần