Chương trình hợp tác chi trả trợ cấp xã hội qua bưu điện được thí điểm theo hình thức thông qua một đơn vị cung cấp dịch vụ là Bưu điện được bắt đầu từ tháng 9/2011 tại bốn tỉnh: Lâm Đồng, Bắc Kạn, Đắk Nông, Phú Yên. Sau đó, từ tháng 4.2012, tiếp tục mở rộng thí điểm tại 8 địa phương khác với mục tiêu dựa vào cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực sẵn có của ngành bưu điện để chi trả các chế độ đúng thời gian, nhanh chóng, hiệu quả và tiện lợi cho người dân.

Qua thí điểm tại một số tỉnh thành, kết quả bước đầu cho thấy hình thức thanh toán mới này có nhiều ưu điểm. Ngày 17.4.2013, Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến cho phép ngành Bảo hiểm và Bưu điện nhân rộng mô hình này ra toàn quốc. Thực hiện chỉ đạo này, tính đến đầu tháng 9.2013, trên toàn quốc đã có 53 tỉnh, thành tham gia công tác chi trả qua bưu điện, trong đó có 40 tỉnh, thành đã triển khai thực hiện trên toàn địa bàn.

Phú Thọ và Hải Dương là 2 trong số các địa phương mới thực hiện triển khai theo phương thức chi trả này.

Thuận lợi trong công tác chi trả

Trong chuyến khảo sát ở Phú Thọ và Hải Dương về chi trả lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội qua bưu điện được Tổng Công ty bưu điện Việt Nam tổ chức trong hai ngày 6-7.9, cảm nhận và đánh giá của phần lớn người được hưởng cho rằng họ rất hài lòng về thủ tục nhận tiền, về thái độ phục vụ, về số tiền được nhận (tiền sạch, đẹp, đủ cả đến số lẻ).

Tại Hải Dương, qua trao đổi với chúng tôi về cảm nhận của mình khi nhận tiền bằng hình thức mới thông qua các nhân viên bưu điện, bác Đoàn Thị Thanh, 79 tuổi (xã Hồng Phong, huyện Nam Sách), nguyên là Hiệu trưởng Trường mẫu giáo mầm non Bình Minh chia sẻ: Lĩnh tiền ở đây thấy thoải mái và cũng thuận tiện. Các cô bưu điện đã kẹp sẵn tiền để chia cho từng người, mỗi kẹp tiền đều có kèm tem ghi rõ họ tên, số tiền, tháng nhận lương nên chi trả rất nhanh, chúng tôi không phải chờ đợi lâu. Nói chung là tâm lý của người đi nhận tiền rất phấn khởi. Đặc biệt, nếu có cụ ông, cụ bà nào ốm đau mà không đến lấy được thì nhân viên bưu điện sẽ hỏi địa chỉ và đến tận nhà để đưa tiền cho các cụ mà không tính thêm đồng phí nào.

Cùng chung tâm trạng phấn khởi như bác Thanh, bác Bùi Hữu Công, 67 tuổi (khu 17, phường Thanh Bình, TP. Hải Dương), nguyên là nhân viên của Nhà máy chế tạo Bơm Hải Dương bày tỏ: Đây là lần thứ 3 tôi đến lĩnh tiền tại nhà văn hóa của Khu. Việc chi trả qua bưu điện khiến chúng tôi cảm thấy thuận lợi và hài lòng. Đến đây lĩnh tiền, gặp mấy ông bạn hưu trí trò chuyện cũng rất vui vì ít khi chúng tôi có dịp gặp nhau.

Bác Đinh Công Thiệu, 75 tuổi (tổ 12, phố Phú Bình, phường Phong Châu, Thị xã Phú Thọ) cho biết: Nhận tiền lương hưu qua bưu điện tôi thấy có 4 cái được, đó là đúng hẹn, không có hiện tượng nhầm lẫn tiền hay mất thẻ, không bị mất trộm, mất cắp và thủ tục nhanh gọn. Bên cạnh đó, nhân viên bưu điện không gây khó khăn gì trong việc trả lương hưu và nhiệt tình giải đáp thắc mắc về chế độ bảo hiểm.

“Lịch lĩnh lương cố định trong hai ngày mùng 5, mùng 6 hàng tháng nên có hôm vào thứ Bảy hoặc Chủ nhật, nhân viên bưu điện vẫn chi trả tiền lương hưu cho chúng tôi. Nhìn chung, nhân viên Bưu điện thân thiện, cởi mở, các cô ấy biết kính trọng những người về hưu như chúng tôi” – bác Đinh Công Thiệu bộc bạch thêm.

Đồng tình với quan điểm trên, bác Nguyễn Đức Lịch (tổ 4, xã Xuân Huy, huyện Lâm Thao, Phú Thọ) cũng cho rằng: Việc trả lương hưu qua bưu điện làm tôi thấy yên tâm hơn bởi mấy năm trước, có những trường hợp bị mất tiền. Do đó, tôi thấy hình thức chi trả qua bưu điện sẽ tránh được các rủi ro. Ví dụ, trước đây, người trả lương hưu có khi phải đi đến 3 - 4 lần mới chi trả hết tiền, có khi người nhận lại không có nhà. Chi trả qua bưu điện sẽ không có nhầm lẫn hoặc mất hay thiếu tiền; nếu xảy ra hiện tượng mất hay nhầm lẫn tiền sẽ biết rõ người nào phải chịu trách nhiệm.

Là nhân viên bưu điện làm giao dịch chi trả, chị Phạm Thị Hồng Hạnh (giao dịch viên Bưu điện TP.Hải Dương) cho biết, cách làm như hiện nay là rất tốt, đặc biệt là rất thuận lợi và an toàn cho chính người hưởng lương.

Trước khi triển khai công việc này, nhân viên bưu điện đã được phía Bảo hiểm xã hội tỉnh tập huấn về nghiệp vụ chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội và công tác quản lý người hưởng. Trong quá trình thực hiện công việc tại các khu dân cư, nhân viên bưu điện bước đầu còn bỡ ngỡ về phân loại đối tượng hưởng lương hưu, trợ cấp nhưng đến nay việc chi trả lương hưu theo cách mới đã đi vào quy trình.

An toàn dòng tiền và tính chuyên nghiệp được đảm bảo

Đánh giá khái quát về công tác chi trả sau 3 tháng triển khai, ông Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc Bưu điện tỉnh Phú Thọ cho biết, công tác chi trả lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội qua hệ thống Bưu điện tại các địa bàn tỉnh Phú Thọ đã được thực hiện theo đúng quy định của Bảo hiểm xã hội, đảm bảo yêu cầu chi trả đúng người, đủ số tiền và kịp thời đến tay người hưởng.

Trong thời gian triển khai thí điểm, công tác an toàn tiền mặt đã được đặc biệt chú trọng. Ngay khi bắt đầu triển khai, Bưu điện tỉnh đã xây dựng và ban hành các quy trình tạm ứng tiền chi trả và thanh quyết toán; quy định bảo quản tiền trước và sau khi chi trả. Công tác vận chuyển, bảo vệ tiền thực hiện theo đúng phương án đã xây dựng. Các điểm chi trả là bưu cục của Bưu điện được trang bị két sắt đầy đủ, đảm bảo các chỉ tiêu an toàn phù hợp với quy mô tiền mặt, chống trộm, chống cháy nổ. Tiền mặt chưa chi trả hết trong ngày được lưu giữ tại quỹ bưu điện huyện theo đúng quy định quản lý tiền mặt của Tổng công ty Bưu điện Việt Nam.

Về công tác quản lý người hưởng, Bưu điện tỉnh đã chỉ đạo Bưu điện huyện thiết lập các kênh thông  tin thu thập, cung cấp thông tin qua cán bộ trực tiếp chi trả, qua bưu tá, nhân viên của Bưu điện - Văn hóa xã là những người rất gần gũi với dân, sinh sống cùng nhân dân trong các khu dân cư. Tại mỗi Bưu điện cấp huyện bố trí nhân viên đầu mối phụ trách công tác quản lý đối tượng để phối hợp cùng cơ quan Bảo hiểm xã hội thực hiện công tác này.

Bưu điện tỉnh cũng đã chỉ đạo Bưu điện huyện xây dựng lực lượng cơ sở xã, phường để thu thập thông tin quản lý người hưởng gồm cán bộ tư pháp phường, xã, tổ trưởng tổ hưu trí, Hội người cao tuổi, nhân viên thu bảo hiểm y tế tự nguyện… nhằm làm tăng tính hiệu quả, chính xác trong việc quản lý người hưởng.

Trao đổi với chúng tôi về những khó khăn mà bưu điện tỉnh Phú Thọ gặp phải trong quá trình triển khai thực hiện, ông Nguyễn Thanh Hải bày tỏ, về khó khăn thì đây là khó khăn chung của toàn ngành Bưu điện khi thực hiện công việc Chính phủ giao.

Thứ nhất, là một bộ phận người hưởng đang quen được nhận tiền tại nhà, chưa quen đi nhận tiền tại điểm, một bộ phận người hưởng chưa quen với các thủ tục ủy quyền nếu không trực tiếp đi nhận tiền. Bởi trong quy định của Bảo hiểm xã hội Việt Nam về thủ tục nếu đi nhận hộ, nhận thay thì phải có ủy quyền nhằm mục đích lớn nhất là để bảo vệ quyền lợi của người được hưởng.

Thứ hai, đối với nhân viên bưu điện thì đây là lần đầu tiên thực hiện việc chi trả nên nhân viên Bưu điện còn bỡ ngỡ trong ngày đầu chi trả, nhưng các ngày sau đã thực hiện tốt hơn.

Thứ ba, một số chi nhánh của Ngân hàng Nông nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa thực sự tạo điều kiện tốt cho Bưu điện trong việc rút tiền theo kế hoạch tổ chức chi trả. Tiền rút một lần tương đối lớn (khoảng vài tỷ) nhưng mệnh giá nhỏ lẻ và có nhiều tiền cũ rách, phí gửi qua đêm cao…

Theo ông Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Bưu điện Việt Nam, khi triển khai theo hình thức mới, về nguyên tắc phải giữ nguyên cách thức chi trả và địa điểm chi trả như cũ để không gây xáo trộn nhiều, còn việc cải tiến các điểm chi trả sẽ triển khai dần. Đáng chú ý, cho đến thời điểm này, mọi điều kiện trong việc chi trả lương hưu, trợ cấp qua bưu điện đều tốt hơn trước, đặc biệt là về mức độ an toàn của dòng tiền và tính chuyên nghiệp của người thực hiện chi trả.

Có thể nói, việc chi trả lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội qua hệ thống bưu điện sẽ đảm bảo các yêu cầu: kiểm soát được đối tượng hưởng, trả đúng, đủ số tiền cho người nhận; tránh được các trường hợp sai sót làm ảnh hưởng đến quyền lợi của đối tượng hưởng, làm thất thoát nguồn tiền của Nhà nước. Với cách chi trả qua hệ thống bưu điện, không chỉ phát huy lợi thế về cơ sở vật chất, mạng lưới của ngành Bưu điện do Nhà nước đầu tư mà còn đảm bảo được quyền lợi của người hưởng và của bảo hiểm xã hội các cấp. Việc đưa dịch vụ chi trả lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội qua hệ thống bưu điện là bước cải cách hành chính theo đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước./.

Đỗ Thoa (cpv.org.vn)