Giữ nguyên tên gọi Luật Phá sản

Tham gia thảo luận, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung - Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Tây Ninh, cho rằng, pháp luật về phá sản là dự án luật quan trọng, có tác động lớn đến môi trường đầu tư, kinh doanh và trật tự thị trường trong quản lý điều hành phát triển kinh tế - xã hội.

Đóng góp về tên gọi Luật, theo đại biểu Mỹ Dung, tên gọi “Luật Phục hồi phá sản” sẽ gây hiểu nhầm về nội hàm. “Phục hồi” chỉ là một giai đoạn tiền đề trong thủ tục phá sản hiện nay. Dù lần này dự thảo thiết kế thành chương riêng thủ tục độc lập thủ tục phá sản nhưng chưa rõ ràng. Trong khi toàn bộ thủ tục phục hồi chỉ được kích hoạt khi doanh nghiệp đã trong trạng thái nguy cơ hoăc mất khả năng thanh toán, tức vẫn nằm trong phạm vi của thủ tục phá sản.

“Hay nói cách khác, phá sản mới là chế định trung tâm, thể hiện quyền và trách nhiệm của Nhà nước trong việc xử lý doanh nghiệp mất khả năng thanh toán; phục hồi là phương án ưu tiên, nhưng nó chỉ phát huy ý nghĩa khi được đặt đúng trong cấu trúc của thủ tục phá sản. Do đó, đưa chữ “phục hồi” lên ngang hàng với “phá sản” trong tên luật không phản ánh đúng tính chất thiết chế, thậm chí có thể tạo cảm giác rằng phục hồi là chính còn phá sản chỉ là phụ, trong khi nội dung dự luật vẫn xác định phá sản là chế định then chốt” - đại biểu Mỹ Dung phân tích và đề nghị giữ nguyên tên gọi “Luật Phá sản” như hiện nay để bảo đảm tính nhất quán và phản ánh đúng bản chất chế định cần điều chỉnh.

Đồng thời, theo đại biểu Mỹ Dung, việc đổi tên luật còn có thể tạo ra sự hiểu sai, tạo kỳ vọng không thực tế cho doanh nghiệp; khiến doanh nghiệp hiểu nhầm rằng Nhà nước, xã hội có trách nhiệm “phải phục hồi” doanh nghiệp, trong khi phục hồi phụ thuộc rất lớn vào khả năng tài chính doanh nghiệp và thiện chí của chủ nợ, cơ quan giải quyết kỳ vọng nhà nước can thiệp sâu, gây áp lực trong thực thi.

Việc đặt tên như vậy còn có thể vô tình làm giảm tính minh bạch, tạo niềm tin sai lệch, gây khó khăn cho Tòa án và các chủ thể khi hiểu và áp dụng quy định của đạo luật. Trong khi đó, tên “Luật Phá sản” là tên gọi trung tính, chính xác và không gây hiểu nhầm. Do đó, đại biểu đề nghị không cần thiết phải thay đổi tên luật để thể hiện chủ trương này.

Cần xác định trình tự thủ tục phục hồi là một chế định riêng biệt

Đóng góp vào dự án Luật, đại biểu Mỹ Dung thống nhất cao việc quy định rõ ràng, cụ thể và theo hướng hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hợp tác xã phục hồi. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần làm rõ các yếu tố trong việc quy định về trình tự thủ tục phục hồi là một chế định riêng biệt với trình tự thủ tục phá sản.

Đại biểu Mỹ Dung viện dẫn, tại khoản 1, Điều 24 dự thảo Luật quy định: “Người có quyền nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phục hồi khi doanh nghiệp, hợp tác xã có nguy cơ mất khả năng thanh toán”, nhưng tại khoản 1, Điều 38 cũng quy định: “Người có quyền nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản khi doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán”.

Như vậy, cùng một sự kiện là doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán lại phát sinh 2 tình huống pháp lý: Chủ doanh nghiệp, người có quyền nộp đơn yêu cầu áp dụng phục hồi còn chủ nợ có quyền nộp đơn, yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản. Điều này sẽ dẫn đến xung đột thẩm quyền và kéo dài tố tụng, ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ nợ và hiệu quả cải cách tư pháp.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng chưa làm rõ mất khả năng thanh toán trong trường hợp áp dụng thủ tục phục hồi hoặc thủ tục phá sản mà chỉ dùng chung một khái niệm “mất khả năng thanh toán”.

Theo quy định tại Điều 5: “Doanh nghiệp, hợp tác xã có nguy cơ mất khả năng thanh toán là doanh nghiệp, hợp tác xã không thanh toán được khoản nợ sẽ đến hạn trong 6 tháng hoặc khoản nợ đã đến hạn nhưng chưa quá 6 tháng”. Trong khi đó, trong báo cáo giải trình của Tòa án Nhân dân tối cao xác định các khoản nợ ở đây là tất cả các khoản nợ bao gồm nợ lương nhân viên, công nhân; nợ vay ngân hàng, nợ thuế, nợ bảo hiểm, nợ dân sự, kinh tế thông thường, không phân biệt nợ ngắn hạn và dài hạn.

“Nếu vấn đề then chốt này không được phân loại, xác định rõ ràng minh bạch thì tiêu chí mất khả năng thanh toán - tiêu chí pháp lý quan trọng nhất để quyết định doanh nghiệp được đưa vào diện phục hồi hay phá sản sẽ bị chồng chéo, mâu thuẫn trong giải quyết cũng như bị lạm dụng trong cạnh tranh không lành mạnh chỉ vì một khoản nợ dân sự nhỏ mà tạo điều kiện cho đối thủ cạnh tranh hoặc chủ nợ dùng thủ tục phá sản để gây áp lực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín doanh nghiệp, làm giảm giá cổ phiếu, giảm khả năng giao dịch hoặc tiếp cận vốn hoăc chủ doanh nghiệp hoặc lợi dụng chính sách phục hồi này để cố tình kéo dài thời gian, trì hoãn việc thanh toán nợ” - đại biểu Mỹ Dung cho biết.

Từ thực tế đó cho thấy, đối với về thủ tục phục hồi, đại biểu cho rằng Ban soạn thảo cần cân nhắc, rà soát hoàn chỉnh cho phù hợp và khả thi, xem xét quy định phục hồi là một bước tiền đề, một giai đoạn bắt buộc trong thủ tục phá sản và chỉ sau khi kết thúc giai đoạn này mới xem xét mở thủ tục phá sản.

Đồng thời, yêu cầu phải cải cách mạnh mẽ để tăng tính khả thi và hiệu quả của giai đoạn tiền đề này trước thủ tục phá sản để vừa bảo đảm được chính sách, chủ trương hỗ trợ doanh nghiệp, phục hồi sản xuất kinh doanh cũng như giải quyết dứt điểm tồn tại, hạn chế hiện nay là nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng “muốn phá sản mà không phá sản được”. Riêng đối với trình tự thủ tục phá sản trong dự thảo, đại biểu Mỹ Dung thống nhất cao với dự thảo Luật./.

Kiên Định - Hoàng Long