Sáng 8.11, Quốc hội làm việc tại hội trường thảo luận Chương trình trái phiếu Chính phủ. Đại biểu Nguyễn Thành Tâm (Tây Ninh) (ảnh bên) nhận định Chương trình trái phiếu Chính phủ có tác dụng tích cực đối với việc huy đong các nguồn vốn đáp ứng nhu cầu đầu tư vào các hạ tầng kinh tế, kỹ thuật thiết yếu và bức xúc, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, đồng thời nâng cao mức sống của người dân, đặc biệt là ở những vùng sâu, vùng xa. Tuy nhiên, đại biểu còn băn khoăn cho rằng chương trình trái phiếu Chính phủ thời gian qua còn bộc lộ những hạn chế, yếu kém, trong đó nổi lên là việc tăng quy mô và tổng mức đầu tư rất lớn. Từ đầu chương trình cho đến cuối giai đoạn tổng mức đầu tư đã tăng lên đến 10 lần, vượt khả năng cân đối của ngân sách với sức chịu đựng của nền kinh tế, làm tăng rủi ro về tài chính của quốc gia khi đẩy mức nợ công tăng nhanh và cao, tác động tiêu cực tới những ổn định kinh tế vĩ mô. Đại biểu Nguyễn Thành Tâm đề nghị đánh giá làm rõ các nguyên nhân những hạn chế yếu kém này và trách nhiệm của các cơ quan liên quan để xác định các giải pháp thực hiện chương trình trái phiếu Chính phủ trong thời gian tới được tốt hơn. Đồng thời phải báo cáo rõ với cử tri vì đây là những món nợ người dân phải trả trong thời gian sắp tới.

Đại biểu Nguyễn Thành Tâm cho rằng những nguyên nhân liên quan đến những hạn chế của chương trình trái phiếu Chính phủ, trong thời gian qua có trách nhiệm của Quốc hội, Chính phủ, địa phương, đơn vị thụ hưởng chương trình trái phiếu Chính phủ, đại biểu kiến nghị trong thời gian tới cần quan tâm thực hiện tốt một số nội dung sau:

Đối với Quốc hội khi thực hiện chương trình trái phiếu Chính phủ, Quốc hội đã đáp ứng được nguyện vọng và mong muốn của các địa phương trong việc đầu tư các công trình hạ tầng thiết yếu bức xúc, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và không ngừng nâng cao mức sống của người dân. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Quốc hội đã không tính toán thấu đáo và giải quyết tốt mâu thuẫn giữa nhu cầu mong muốn rất cao với nguồn lực bị hạn chế, do đó các danh mục đầu tư liên tục được mở rộng. Trong khi đó việc quản lý, giám sát thiếu chặt chẽ, sâu sát, cơ chế phân bổ và kiểm tra giám sát không theo Luật Ngân sách, công tác giám sát không thường xuyên, không kịp thời, do đó chậm phát hiện và chấn chỉnh những bất cập. Kết quả đến cuối giai đoạn những vấn đề hạn chế nêu ra dù xử lý như thế nào, cắt giảm hoặc đình hoãn như thế nào cũng gây ra những thất thoát, lãng phí đối với việc đầu tư. Đại biểu  kiến nghị Quốc hội cần thống nhất quan điểm thay đổi đầu tư, tiến hành rà soát, cắt giảm các hình thức đầu tư, các nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, chấp nhận về nguyên tắc tổng mức đầu tư từ trái phiếu Chính phủ là 225.000 tỷ đồng là mức tối đa, và trong quá trình rà soát sẽ có con số cụ thể. Quốc hội cần nhanh chóng đưa chương trình trái phiếu Chính phủ vào quản lý trong cân đối ngân sách, có thể ngay trong năm 2013 mà không cần phải sửa Luật Ngân sách bằng nghị quyết của Quốc hội để quản lý nguồn này chặt chẽ hơn. Trong khi chờ đợi đưa trái phiếu Chính phủ vào cân đối ngân sách thì giao cho Uỷ ban Tài chính ngân sách của Quốc hội giám sát thường xuyên về phân bổ, sử dụng trái phiếu Chính phủ để kịp thời phát hiện những bất cập, báo cáo Quốc hội có biện pháp chấn chỉnh.

Đối với Chính phủ, là cơ quan trực tiếp phê duyệt phân bổ và kiểm tra việc tổ chức sử dụng trái phiếu Chính phủ, trong thời gian qua việc để tăng quy mô dự án, tăng mức đầu tư cần phải kiểm điểm, xác định trách nhiệm và xử lý nghiêm đối với những người có thẩm quyền; không thể đổ lỗi cho các nguyên nhân khách quan mà không thấy được trách nhiệm chủ quan để mọi thiệt hại đều đổ cho dân gánh chịu. Ở đây cần phải xác định những hạn chế do trình độ, năng lực của người thẩm định dự án yếu kém, không xác định đánh giá đúng các yếu tố cấu thành, các rủi ro của dự án nên phải điều chỉnh sau khi đã phê duyệt hay còn lý do nào khác. Đại biểu kiến nghị Chính phủ phải xác định rõ những nguyên nhân của những vấn đề nêu trên và trong thời gian tới phải thực hiện nghiêm túc, công khai, minh bạch việc rà soát, điều chỉnh, việc đầu tư từ nguồn trái phiếu Chính phủ.

Đại biểu Nguyễn Thành Tâm, đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội việc kiểm tra kết quả, kiểm tra, rà soát, sắp xếp, bố trí các dự án trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2011 - 2015 tại kỳ họp thứ 3, đồng thời Chính phủ phải tăng cường kiểm tra việc thực hiện thi công chất lượng công trình, tránh vì lý do hạn chế kinh phí, đẩy nhanh tiến độ mà chất lượng công trình kém thì tiếp tục gây ra thất thoát, lãng phí.

Đối với các đơn vị thụ hưởng các dự án trái phiếu Chính phủ cần xác định rõ nguyên nhân của việc đề xuất tăng quy mô và tổng mức đầu tư đối với các dự án, có phải là do việc lập dự án quản lý và thực hiện dự án yếu kém hay cố tình đăng ký dự án có kinh phí thấp để được đưa vào danh mục, sau đó xin tăng mức đầu tư, tăng quy mô dự án để tranh thủ nguồn hỗ trợ từ trái phiếu Chính phủ. Đại biểu kiến nghị Chính phủ phải xử lý trách nhiệm của những cơ quan trình và cơ quan thẩm định tương xứng với những lỗi do các cơ quan này gây ra trong việc làm tăng quy mô đầu tư dự án.

DUY QUANG

(*) Tựa đề do Toà soạn đặt