Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch đang trình UBND tỉnh xem xét phê duyệt Đề án tổ chức kỷ niệm 180 năm thành lập tỉnh Tây Ninh (1836 - 2016), dự kiến được tổ chức vào năm 2016.

Theo “Địa chí Tây Ninh”, lưu dân Việt đến với Tây Ninh khoảng năm 1658, chủ yếu xuất phát từ vùng đất Ngũ Quảng. Họ đến mảnh đất này lúc còn hoang vu, rừng rậm, đầm lầy và họ sinh sống chủ yếu ven sông Vàm Cỏ hay ven những con kênh, con rạch, những cánh rừng.

Nơi cư trú sớm nhất của người Việt ở Tây Ninh là làng Bình Tịnh, làng được lập vào năm 1809. Mùa xuân năm Mậu Dần (1698) chúa Nguyễn Phúc Chu, tức Hiếu Tông Hiếu Minh Hoàng đế sai Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh vào kinh lý miền Nam, lấy đất Giản Phố trại lập ra phủ Gia Định, lấy xứ Đồng Nai lập huyện Phước Long, dựng dinh Trấn Biên, lấy đất Sài Gòn lập huyện Tân Bình, dựng dinh Phiên Trấn.

Mỗi dinh đặt chức lưu thủ, cai bộ và ký lục trong nom việc quản trị. Bấy giờ phần đất Tây Ninh lại thuộc về địa bàn huyện Tân Bình, phủ Gia Định, dinh Phiên Trấn. Tháng 10 mùa đông năm Kỷ Hợi (1779), sau khi đã khôi phục được đất Gia Định, chúa Nguyễn Ánh cho sắp xếp lại các khu vực hành chính và quốc phòng, thành lập hai đạo Quang Phong và Quang Hoá trên địa bàn tỉnh Tây Ninh ngày nay, trực thuộc dinh Phiên Trấn.

Năm Minh Mạng thứ 17 (1836), sau khi hoàn tất công cuộc đạc điền đại quy mô được thực hiện trên toàn lục tỉnh Nam Kỳ, hai vị khâm sai đại thần Trương Đăng Quế và Trương Minh Giảng làm sớ tâu về triều đình đề nghị thành lập phủ, huyện ở vùng này. Vua Minh Mạng đồng ý cho đặt phủ Tây Ninh (1 trong 4 phủ thuộc tỉnh Gia Định) gồm 2 huyện Tân Ninh và Quang Hoá.

Theo Tờ trình của Sở VH,TT&DL, mốc thời gian ra đời của tỉnh Tây Ninh - 1836 đã được Bộ VH,TT&DL, Ban Tuyên giáo Trung ương, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam và Bộ Nội vụ xác nhận. Sở VH,TT&DL đề nghị UBND tỉnh xem xét phương án tổ chức lễ kỷ niệm trọng thể, dự kiến tổ chức ngày 9.9.2016 với chủ đề “Tây Ninh - 180 năm hình thành và phát triển”.

Đ.H.T