Thờ Quan Thánh là một tín ngưỡng dân gian chủ yếu là của cộng đồng người Việt gốc Hoa ở Tây Ninh. Ngày 13 tháng Giêng năm Tân Mão (15 tháng 2 năm 2011), các miếu Quan Thánh đế quân (tức chùa ông Phước Kiến), miếu Ngũ Thánh (tức chùa ông Gia Ninh) toạ lạc tại phường 2, thị xã Tây Ninh cùng các Thất phủ Quan Võ Miếu (miếu Thất Phủ) và Minh Nghĩa miếu ở Trảng Bàng đã tổ chức lễ vía Quan Thánh thu hút đông đảo người dân trong và ngoài tỉnh đến dự. Phần lớn là bà con tiểu thương và người lao động phổ thông.

Quan Thánh hay Quan Thánh đế quân dân gian thường gọi là Quan Công tức Quan Vũ, một danh tướng thời Tam quốc ở Trung Hoa. Quan Công là biểu hiện của tinh thần trọng nhân nghĩa. Mỗi năm lễ vía Quan Thánh được tổ chức vào các ngày 13 tháng Giêng và 13 tháng Năm âm lịch.

Người Hoa có mặt tại Tây Ninh cùng các tỉnh thành khác ở Nam bộ từ giữa thế kỷ thứ XVII. Người Hoa ở Tây Ninh phần lớn đều thuộc các nhóm người Triều Châu, Phước Kiến, Quảng Đông và người Hẹ. Trước kia họ định cư tại các vùng dọc theo sông Vàm Cỏ Đông. Dấu vết ban đầu của lưu dân người Hoa vẫn còn lưu lại ở các khu phố cổ nằm hai bên chợ cũ Tây Ninh và đường Cách Mạng Tháng 8 (xưa là phố Gia Long), ở xã Long Giang (Bến Cầu) cũng có một xóm người Hoa gọi là xóm Khách. Trong quá trình hoà nhập với các cộng đồng các dân tộc ở Tây Ninh, đồng bào người Hoa có nhiều đóng góp đáng kể trong công cuộc khai phá, hình thành vùng đất Tây Ninh.

Quan Thánh đế miếu do cộng đồng người Hoa gốc Phước Kiến tạo lập từ năm 1880 tại khu phố 4, phường 2, Thị xã đã được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh từ tháng 3 năm 2004. Miếu Ngũ Thánh (khu phố 3, P.2, Thị xã) là nơi thờ tự Quan Công cùng bốn vị khác là Châu Xương, Quang Bình, Lưu Bị và Trương Phi. Tương truyền ngày xưa chúa Nguyễn Phúc Thuần cùng cháu là Nguyễn Phúc Ánh trên đường trốn chạy khi bị quân Tây Sơn truy đuổi đã từng nương náu tại ngôi miếu này. Miếu Ngũ Thánh đã hình thành cách nay trên một thế kỷ. Sau năm 1975, miếu bị hư hỏng nặng, từ đầu năm 2010 miếu đã được trùng tu với sự đóng góp tích cực của đồng bào người Hoa ở Tây Ninh. Đến tháng 9 năm 2010, công việc hoàn tất và miếu đã trở thành một nơi thờ tự kiên cố và khang trang. Hiện miếu Ngũ Thánh do bà Lý Thị Y và Lâm Mỹ Ên quản lý.

PHAN KỶ SỬU-

NGUYỄN CẢNH