Ngày
21.9, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đến thăm, làm việc với Đảng đoàn Liên hiệp
các hội văn học, nghệ thuật Việt Nam. Sau đây là toàn văn bài phát biểu của Tổng
Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại cuộc làm việc:

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại buổi làm việc. Ảnh : Trí
Dũng - TTXVN |
“ Thưa các bác, các anh,
các chị cùng toàn thể các đồng chí,
Hôm nay, tôi và lãnh đạo một
số ban, bộ, ngành rất vui mừng đến thăm và làm việc với Đảng đoàn Liên hiệp các
Hội Văn học - nghệ thuật Việt Nam và đại diện lãnh đạo các Hội văn học, nghệ
thuật chuyên ngành ở Trung ương; được gặp gỡ các đồng chí, những người hoạt động
sáng tạo văn học nghệ thuật - một lĩnh vực tinh tế và đặc biệt quan trọng -
trong đời sống tinh thần của đất nước ta. Trước hết, tôi xin gửi tới các bác,
các anh, các chị và các đồng chí lời thăm hỏi chân tình và lời chúc tốt đẹp
nhất.
Mới đây, nhân kỷ niệm trọng
thể 65 năm Ngày thành lập Hội Văn nghệ Việt Nam, tổ chức tiền thân của Liên hiệp
các Hội Văn học - nghệ thuật Việt Nam ngày nay, tôi đã cùng một số đồng chí lãnh
đạo các cơ quan của Đảng, Nhà nước tham dự buổi lễ và gửi lời chúc mừng nồng
nhiệt về chặng đường vẻ vang; những thành tựu to lớn mà Liên hiệp hội cũng như
các hội văn học, nghệ thuật chuyên ngành và toàn thể anh chị em văn nghệ sĩ cả
nước đã đạt được trong mấy chục năm qua.
Hôm nay, được nghe Báo cáo
của Đảng đoàn Liên hiệp các Hội Văn học - nghệ thuật Việt Nam do đồng chí Hữu
Thỉnh, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học - nghệ thuật Việt
Nam trình bày, và nghe ý kiến phát biểu đầy tâm huyết của các bác, các đồng chí,
tôi càng hiểu thêm về tình hình văn học nghệ thuật nước ta và công tác của Đảng
đoàn. Tôi nhiệt liệt hoan nghênh những nỗ lực lớn lao, những sáng tạo bền bỉ,
những kết quả nổi bật của các đồng chí và xin chia sẻ, thông cảm với những khó
khăn, thách thức và cả những hạn chế, bất cập mà Đảng đoàn cùng cán bộ, hội viên
và toàn thể anh chị em văn nghệ sĩ nước ta đã và đang trải qua.
Qua thực tiễn hoạt động văn
hóa, văn học, nghệ thuật, nhất là sau 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5
khóa VIII, 5 năm thực hiện Nghị quyết 23-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa X về lĩnh
vực công tác này, nền văn hóa, văn học, nghệ thuật nước ta tiếp tục có bước phát
triển, đạt được những kết quả quan trọng. Các hoạt động văn học nghệ thuật từ
Trung ương đến địa phương, với sự quan tâm của cấp ủy đảng và chính quyền, đã có
sự chuyển biến tích cực. Tuy nguồn kinh phí còn hạn hẹp, đời sống của đa số anh
chị em văn nghệ sĩ còn khó khăn, nhưng với lòng say mê, tâm huyết sáng tạo, đã
có nhiều tác phẩm đáng trân trọng. Nhiều cuộc triển lãm mỹ thuật, nhiếp ảnh,
nhiều tiết mục sân khấu, điện ảnh, công trình nghiên cứu lý luận, văn hóa, văn
nghệ... thu hút được người xem, người đọc. Quyền tự do sáng tạo và điều kiện
hoạt động của văn nghệ sĩ được bảo đảm và cải thiện; tiềm năng và cảm hứng sáng
tạo được khơi dậy. Văn học, nghệ thuật nước ta tiếp tục kế thừa, phát huy các
giá trị bền vững của dân tộc được hun đúc, chắt lọc qua hàng nghìn năm lịch sử.
Đó là chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa nhân văn; là bản sắc văn hóa dân tộc và tinh
hoa văn hóa nhân loại; là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; là
trọng trách xây dựng nhân cách, đạo đức, lối sống, tâm hồn, cốt cách con người
Việt Nam.
Các sản phẩm văn hóa, văn
học, nghệ thuật ngày càng phong phú, đa dạng, phần lớn trong số đó có nội dung
lành mạnh, tích cực; hình thức thể hiện có nhiều đổi mới. Đề tài lịch sử hào
hùng của đất nước; những trang sử vẻ vang chống các kẻ thù xâm lược, xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc tiếp tục thu hút các văn nghệ sĩ, cả cao niên và trẻ tuổi tham
gia. Đề tài về công cuộc đổi mới đất nước, ca ngợi Đảng quang vinh, Bác Hồ vĩ
đại, nhân dân anh hùng cũng được anh chị em văn nghệ sĩ trân trọng và có những
thành công trong tác phẩm của mình. Văn học, nghệ thuật tích cực phát hiện, cổ
vũ cái mới, cái tốt đẹp, tiến bộ; biểu dương, nêu gương những nhân tố mới, điển
hình tiên tiến trong lao động, học tập, rèn luyện, phấn đấu; phê phán thói hư,
tật xấu, những tiêu cực và tệ nạn xã hội. Lĩnh vực nghiên cứu lý luận, phê bình
văn học, nghệ thuật cũng có những chuyển biến rõ nét, góp phần tiếp tục xây
dựng, từng bước hoàn thiện hệ thống lý luận văn nghệ Việt Nam, đặc biệt là định
hướng phát triển văn học, nghệ thuật trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Đã củng cố, xây dựng được đội ngũ các cây bút
trẻ trong lý luận, phê bình; tham gia đấu tranh phản bác các khuynh hướng, hành
vi sai trái, cực đoan, bảo vệ và phát triển đường lối văn hóa, văn học, nghệ
thuật của Đảng.
Đảng đoàn và lãnh đạo Liên
hiệp các Hội Văn học - nghệ thuật Việt Nam, lãnh đạo các hội thành viên đã phát
huy vai trò là tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tập hợp, đoàn kết, động
viên hội viên và đông đảo văn nghệ sĩ nâng cao nhận thức chính trị, năng lực
sáng tạo, trách nhiệm công dân, sáng tác, quảng bá nhiều tác phẩm có giá trị. Đã
tổ chức nhiều đợt sinh hoạt chính trị học tập, quán triệt và thực hiện các Nghị
quyết của Đại hội Đảng; Nghị quyết của Trung ương Đảng; tổng kết 15 năm thực
hiện Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII về xây dựng và phát triển nền văn hóa
Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; góp ý kiến vào Dự thảo sửa đổi Hiến
pháp năm 1992; kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, 70 năm Đề cương Văn hóa
Việt Nam, 70 năm tác phẩm "Nhật ký trong tù" của Bác Hồ; 55 năm Bác Hồ gửi thư
cho các họa sĩ và giới văn nghệ nước nhà; động viên văn nghệ sĩ tham gia các
Giải thưởng sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề
"Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"...
Liên hiệp hội và các hội văn
học, nghệ thuật chuyên ngành ở Trung ương và các địa phương đã tổ chức nhiều
trại sáng tác, hội diễn, liên hoan, triển lãm, tọa đàm, gặp gỡ, giao lưu trong
nước và quốc tế, trao thưởng, quảng bá các tác phẩm xuất sắc. Nhiều đơn vị,
nhiều văn nghệ sĩ được Đảng, Nhà nước trao các loại huân chương bậc cao, trao
Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật và phong
tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú.
Công tác đối ngoại của Liên hiệp hội và các hội thành viên có nhiều khởi
sắc; tích cực, chủ động tham gia các hội nghị, hội thảo, liên hoan quốc tế về
văn hóa, văn nghệ. Sự phối hợp công tác giữa Liên hiệp Hội và các hội chuyên
ngành ở Trung ương với các ban, bộ, ngành Trung ương và các địa phương ngày càng
tốt hơn.
Bên cạnh những nỗ lực và kết
quả đạt được, phải thừa nhận rằng, lĩnh vực văn học, nghệ thuật nước ta vẫn còn
nhiều hạn chế, yếu kém. Đó là văn học, nghệ thuật phát triển chưa tương xứng với
tiềm năng sáng tạo và nhu cầu hưởng thụ của nhân dân; chưa có nhiều tác phẩm có
giá trị cao về nội dung và nghệ thuật, chưa phản ánh sâu sắc, sinh động những
hiện thực lớn lao của đất nước trong những giai đoạn lịch sử quan trọng, nhất là
trong công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc
tế. Điều đáng lưu ý là, trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường và mở cửa
hội nhập, đã và đang xuất hiện xu hướng "thương mại hoá" cùng những biểu hiện
"bắt chước, lai căng"... trên nhiều phương diện, làm hạ thấp hoặc méo mó những
giá trị đích thực của văn học nghệ thuật, ảnh hưởng đến việc giáo dục tư tưởng,
thẩm mỹ trong công chúng người đọc, người xem; không động viên, khuyến khích
được những văn nghệ sĩ tâm huyết với nghề, gắn bó với những giá trị văn học nghệ
thuật chân chính.
Hoạt động lý luận phê bình
nhìn chung còn thụ động, thiếu tính chiến đấu, tính định hướng. Công tác lãnh
đạo, quản lý văn hóa, văn học, nghệ thuật còn nhiều hạn chế, bất cập. Cấp ủy,
chính quyền, các cơ quan liên quan ở Trung ương, các địa phương, lãnh đạo Liên
hiệp hội và các hội chuyên ngành có lúc, có việc còn thiếu quán xuyến và sâu
sát. Việc tham mưu để thể chế hóa, cụ thể hóa quan điểm, chủ trương của Đảng còn
chậm và thiếu đồng bộ. Công tác lãnh đạo, quản lý ở một số hội còn nhiều bất
cập, còn thiếu cán bộ lãnh đạo văn nghệ có năng lực, uy tín, khả năng tập hợp,
đoàn kết hội viên. Việc phát triển hội viên, nhất là hội viên trẻ, gặp nhiều khó
khăn. Bên cạnh số đông văn nghệ sĩ gắn bó máu thịt và cống hiến hết mình cho sự
nghiệp chung, cũng có những người phai nhạt mục tiêu lý tưởng cách mạng, xem nhẹ
trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ công dân. Tác phẩm của họ thường xa rời thực tiễn
đời sống của đất nước, của nhân dân. Một số phát ngôn, viết hồi ký, sách báo,
trang điện tử có nội dung thiếu xây dựng, thậm chí cực đoan, phủ nhận vai trò
lãnh đạo của Đảng, con đường đi của dân tộc. Cá biệt, có người còn lên tiếng đòi
"hạ bệ", "giải thiêng", "bôi đen" các giá trị to lớn, thiêng liêng của đất nước,
của chế độ.
Thưa các bác, các đồng chí,
Hiện nay, toàn Đảng, toàn
dân, toàn quân ta đang nỗ lực phấn đấu thực hiện đường lối đổi mới, đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo tư tưởng của Cương lĩnh xây dựng đất nước
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) và
Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2020, nhằm mục tiêu đến
năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại và
đến giữa thế kỷ này trở thành nước công nghiệp hiện đại theo định hướng xã hội
chủ nghĩa. Đây là một sự nghiệp to lớn, vĩ đại. Bên cạnh thuận lợi cơ bản, đất
nước ta cũng đang đứng trước không ít khó khăn, thách thức lớn. Tình hình thế
giới và khu vực có những diễn biến phức tạp, khó lường. Hiện thực phong phú, sôi
động của đất nước đang mở ra chân trời rộng lớn cho sự sáng tạo, đồng thời cũng
đặt ra những vấn đề lớn và mới mà những người hoạt động văn hóa, nghệ thuật
thông qua những tác phẩm sáng tạo của mình phải cắt nghĩa, trả lời và định hướng
đi lên cho xã hội. Phải làm sao sáng tạo ra những tác phẩm, công trình văn hóa,
nghệ thuật tương xứng với tầm vóc của dân tộc và đất nước. Đảng, Nhà nước và
nhân dân chờ đợi, hy vọng ở những người hoạt động văn học nghệ thuật, và biết
rằng các đồng chí cũng rất day dứt và đầy khát vọng về điều này.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng
căn dặn: "Văn h óa , nghệ thuật cũng là một mặt trận, anh chị em văn nghệ sĩ là
chiến sĩ trên mặt trận ấy". Người lưu ý: "văn hóa, nghệ thuật cũng như mọi hoạt
động khác, không thể đứng ngoài, mà phải ở trong kinh tế và chính trị". Đó cũng
là quan điểm nhất quán, xuyên suốt của Đảng và Nhà nước ta đối với văn hóa, văn
học, nghệ thuật. Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII khẳng định: "Văn hóa là một
mặt trận; xây dựng và phát triển văn hóa là một sự nghiệp cách mạng lâu dài, đòi
hỏi phải có ý chí cách mạng và sự kiên trì, thận trọng". Thực tế những năm qua,
lĩnh vực văn hóa, văn học, nghệ thuật đang đứng trước những cơ hội và thách thức
mới, trong đó có cuộc đấu tranh quyết liệt về tư tưởng, văn hóa. Đó là cuộc đấu
tranh giữa chân, thiện, mỹ với cái giả dối, cái ác, cái xấu xa; giữa cái tiến bộ
và cái lạc hậu.
Nhận rõ vị trí, vai trò,
đóng góp to lớn của văn hóa, văn học, nghệ thuật, Đảng và Nhà nước ta luôn coi
trọng công tác xây dựng, bổ sung hoàn thiện đường lối, chủ trương, chính sách,
pháp luật về lĩnh vực này, cố gắng tạo điều kiện để anh chị em văn nghệ sĩ phát
huy hết tài năng. Định hướng đúng đắn cho văn học nghệ thuật phát triển phù hợp
với con đường đi lên của dân tộc; đề ra chính sách đầu tư, bảo đảm tự do sáng
tác đi đôi với nêu cao trách nhiệm công dân, trách nhiệm xã hội của văn nghệ sĩ,
các nhà văn hóa; đồng thời chăm sóc đời sống vật chất và tinh thần, tạo môi
trường, điều kiện thuận lợi cho văn nghệ sĩ làm việc; chú ý bồi dưỡng, đào tạo
lớp văn nghệ sĩ trẻ...
Thực hiện Nghị quyết
23-NQ/TW của Bộ Chính trị, Chính phủ đã ban hành Nghị định 45/2010/NĐ-CP; Thủ
tướng Chính phủ ban hành Quyết định "Hỗ trợ cho các công trình văn học, nghệ
thuật và báo chí giai đoạn 2011 - 2015". Nguồn kinh phí tuy chưa nhiều (khoảng
80 tỉ/năm) nhưng đã góp phần tháo gỡ khó khăn trong hoạt động của các hội văn
học nghệ thuật cả nước. Ngày 09-4-2013, Ban Bí thư ra Kết luận số 59-KL/TW về
việc tạm thời thực hiện việc hỗ trợ cho một số nhân sĩ, trí thức, văn nghệ sĩ
tiêu biểu có khó khăn trong cuộc sống. Chính phủ tiếp tục phê duyệt "Dự án Công
bố, phổ biến tài sản văn hóa, văn nghệ dân gian Việt Nam". Mới đây, Ban Bí thư
Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị về đại hội các hội văn học - nghệ thuật
chuyên ngành Trung ương và Đại hội Liên hiệp các Hội Văn học - nghệ thuật Việt
Nam nhiệm kỳ sắp tới...
Nhưng dẫu sao, đó vẫn chỉ là
những yếu tố khách quan. Với văn học nghệ thuật thì không gì có thể thay thế
được tài năng và tâm hồn chủ thể những người trực tiếp sáng tạo, tức là các văn
nghệ sĩ. Văn nghệ sĩ là những người có năng khiếu đặc biệt, lại có khả năng thu
nhận tri thức, tiếp cận thực tiễn cuộc sống, trau dồi bản lĩnh chính trị và nghề
nghiệp, là người sáng tạo ra tác phẩm. Sự nghiệp sáng tạo văn học nghệ thuật đòi
hỏi phải có những người có tài năng, có tâm hồn, có nhân cách, bản lĩnh, đặc
biệt là có chỗ đứng và cách nhìn đúng đắn, khách quan, khoa học.
Nhân đây, tôi có đôi điều
muốn trao đổi tâm tình thêm với anh chị em văn nghệ sĩ trẻ. Chúng ta đều đã
biết, thời đại chúng ta, cuộc sống quanh ta có rất nhiều để nói, để viết, nhưng
quan trọng là nói như thế nào, viết như thế nào? Nhiều người thường bảo văn nghệ
phải chiếu sáng cuộc sống, chứ không chỉ là nơi cuộc sống hiện hình; văn nghệ
bồi dưỡng, nâng cao con người chứ không phải chỉ là nơi giãi bầy tâm trạng cá
nhân, hạ thấp con người. Mong sao các văn nghệ sĩ thể hiện thật rõ điều đó để
xứng đáng là niềm hy vọng mới của nhân dân; đừng để cho sự tầm thường dễ dãi ám
ảnh mình. Các đồng chí cần thường xuyên học hỏi, rút những bài học tốt từ những
thế hệ trước để tiếp tục đi xa.
Bài học đó là: Khát vọng lớn lao, lý tưởng cao
cả, hòa nhịp đập trái tim mình với nhịp đập trái tim toàn dân tộc, lăn lộn với
thực tiễn vĩ đại của cuộc sống nhân dân, chứ không phải chỉ đi vào tâm trạng cá
nhân, gặm nhấm tâm tư, yếm thế, lấy tiểu xảo thay cho tài năng, nhìn đời bằng
góc nhìn chật hẹp, thậm chí coi văn nghệ như là thú vui, giải trí hoặc một cuộc
chơi, một đam mê tầm thường. Thực tế đời sống văn học ở nước ta và trên thế giới
cho thấy, những tác gia lớn là những tác gia có khát vọng và hoài bão lớn, có
tầm nhìn xa rộng, có tư duy sâu sắc. Chỉ có khát vọng và hoài bão lớn về sự sáng
tạo thì mới đi xa và bền vững được. Mục đích cuối cùng là tác phẩm hay, tác phẩm
có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao. Nó phản ánh tâm hồn và tính cách dân tộc,
những điều lớn lao, mạnh mẽ của con người.
Văn học - nghệ thuật vốn có
chức năng cao quý là khám phá, sáng tạo, phản ánh chân thực, sinh động, hấp dẫn
hiện thực cuộc sống - hiện thực vĩ đại của dân tộc; phản ánh hiện thực có chiều
sâu, từ trong bản chất của nó. "Nhà văn là kỹ sư tâm hồn", "là người thư ký của
thời đại" (Ban-dắc). Mỗi văn nghệ sĩ cần bám sát hiện thực cuộc sống để sáng
tạo, làm sao cho mỗi tác phẩm của họ phản ánh chân thực cuộc sống, làm sao cho
người đọc sau khi gấp sách lại đều cảm thấy "mạch đời đập dưới bìa sách như mạch
máu đập dưới làn da" (Ka-li-nin).
Với tài năng và tâm huyết
của đội ngũ văn nghệ sĩ, chúng ta tin là sẽ có nhiều tác phẩm phản ánh chân thực
cuộc sống, ngợi ca cái tốt, cái thiện, cái tích cực; đồng thời phê phán, đấu
tranh với cái ác, cái xấu, những tư tưởng sai trái đi ngược lại truyền thống đạo
lý và lợi ích của Tổ quốc và dân tộc, những thói tệ nảy sinh từ mặt trái của
kinh tế thị trường và mở cửa hội nhập quốc tế. Nghiên cứu lý luận, phê bình cần
phải thẳng thắn, trung thực, khách quan, tinh tế, góp phần định hướng, giới
thiệu cho công chúng tiếp nhận những giá trị văn hóa trong và ngoài nước, loại
trừ những cái phi văn hóa, phản văn hóa; chống xu hướng "lai căng", thương mại
hóa hoặc chạy theo thị hiếu thấp kém của một bộ phận công chúng, đảm bảo sự phát
triển lành mạnh của đời sống văn học nghệ thuật, nâng cao trình độ nhận thức và
thị hiếu thẩm mỹ của nhân dân.
Đảng đoàn Liên hiệp các Hội
Văn học - nghệ thuật Việt Nam, Đảng đoàn Hội Nhà văn Việt Nam, các hội văn nghệ
cần giúp Đảng đoàn kết, tập hợp đông đảo anh chị em văn nghệ sĩ, tạo điều kiện
để anh chị em làm tốt thiên chức sáng tạo của mình. Đồng thời cũng cần quan tâm
hơn nữa đến công tác xây dựng Đảng, công tác cán bộ, công tác chuyên môn ở Liên
hiệp hội và các hội thành viên từ Trung ương đến các địa phương. Đặc biệt là
công tác quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ các cấp hội; chăm
lo việc nâng cao nhận thức chính trị, năng lực sáng tạo, kỹ năng nghề nghiệp,
trách nhiệm công dân cho anh chị em văn nghệ sĩ. Đoàn kết, cổ vũ, tạo điều kiện
để văn nghệ sĩ bám sát cuộc sống, đẩy mạnh các hoạt động sáng tạo, có thêm nhiều
tác phẩm hay, có chất lượng cao về nội dung và nghệ thuật, phản ánh sâu sắc hiện
thực của đất nước ta, nhân dân ta, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thân yêu
của chúng ta.
Tôi đề nghị Ban cán sự đảng
Chính phủ, đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành có mặt hôm nay, trên cơ sở ý
kiến góp ý và kiến nghị của Đảng đoàn Liên hiệp các Hội Văn học - nghệ thuật
Việt Nam và lãnh đạo các hội văn học, nghệ thuật thành viên, ghi nhận đầy đủ,
quan tâm sâu sắc, tập trung tháo gỡ các khó khăn, các bất cập về chính sách, cơ
chế, điều kiện hoạt động cho Liên hiệp hội, các hội chuyên ngành và của anh chị
em văn nghệ sĩ.
Đảng, Nhà nước, các cấp, các
ngành sẽ cùng Đảng đoàn và lãnh đạo Liên hiệp các Hội Văn học - nghệ thuật Việt
Nam, các hội văn học, nghệ thuật chuyên ngành tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo, quản
lý; tạo điều kiện để văn học nghệ thuật và anh chị em văn nghệ sĩ có thêm điều
kiện hoạt động, sáng tạo, có nhiều tác phẩm xứng đáng với dân tộc, đất nước,
nhân dân, với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, tất cả vì
dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Trân trọng cảm ơn ”.
Theo baotintuc.vn