Đó là trường hợp của bà Nguyễn Thị Thanh Thuý (ngụ huyện Châu Thành) – người được ưu tiên thi hành án của Bản án số 02/2011/DSPT ngày 5.1.2011 của TAND tỉnh (bản án số 02). Bà Thuý cũng là người mua đấu giá tài sản kê biên cho bản án này, nhưng không được cơ quan thi hành giao đủ tài sản, vì khi bàn giao tài sản thực tế, chấp hành viên không thấy, dù đó là bất động sản.

không Ưu tiên rồi lại ưu tiên thanh toán khi phát mãi tài sản

Bản án số 81/2010/DS-ST ngày 27.9.2010, do thẩm phán Nguyễn Hảo Phát– TAND huyện Tân Châu xác định: Bà Nguyễn Thị Thanh Thuý (ngụ khu phố 1, thị trấn Châu Thành) cho vợ chồng ông Mai Văn Méo, Nguyễn Thị Lợi (ngụ Tân Châu) vay số tiền 1.950.000.000đ. Vợ chồng ông Méo, bà Lợi giao 5 giấy CNQSDĐ cho bà Thuý nhưng không làm hợp đồng thế chấp, không thoả thuận bảo đảm trả nợ tại thời điểm cho vay. Khi bà Thuý có đơn khởi kiện, hai bên mới làm hợp đồng thoả thuận thanh toán nợ bằng hình thức chuyển nhượng QSDĐ. Vì vậy, bản án trên của TAND huyện Tân Châu buộc vợ chồng ông Méo, bà Lợi trả cho bà Thuý tổng số tiền gốc và lãi là 2.226.250.000đ, bà Thuý phải trả lại cho vợ chồng ông Méo, bà Lợi các giấy CNQSDĐ.

Tuy nhiên, Bản án số 02/2011/DSPT ngày 5.1.2011, TAND tỉnh quyết định sửa bản án sơ thẩm, tuyên ưu tiên thanh toán số tiền trên cho bà Thuý khi phát mãi tài sản thế chấp của vợ chồng ông Méo, bà Lợi.

Sau khi bản án có hiệu lực pháp luật, bà Thuý có đơn yêu cầu thi hành án, Chi cục THADS huyện Tân Châu cho rằng bản án tuyên ưu tiên thanh toán cho bà Thuý là chưa đúng theo quy định pháp luật, nên có văn bản kiến nghị đến TAND tối cao xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm.

Ngày 4.8.2011, TAND tối cao có Công văn số 603/TANDTC-DS gửi Chi cục THADS huyện Tân Châu với nội dung: “Về đường lối xét xử, Toà án cấp sơ thẩm và Toà án cấp phúc thẩm buộc ông Méo, bà Lợi thanh toán cho bà Thuý số tiền nợ vốn và lãi là có căn cứ, các bên không có khiếu nại về số tiền phải thanh toán… Thực tế, ông Méo, bà Lợi còn có trách nhiệm thi hành khoản tiền nợ của nhiều bản án khác trước khi xét xử vụ án giữa bà Thuý với ông Méo, bà Lợi… Toà án cấp phúc thẩm áp dụng khoản 3 Điều 325 Bộ luật Dân sự dành quyền ưu tiên thanh toán cho bà Thuý khi phát mãi tài sản là không đúng quy định pháp luật. Tuy nhiên, xét thấy sai sót này không cần thiết phải kháng nghị huỷ bản án phúc thẩm nêu trên, mà có thể điều chỉnh cho phù hợp, đúng pháp luật thi hành án dân sự trong quá trình thi hành án”.

Cấp phúc thẩm được quyền sửa bản án của mình?

Tuy nhiên, việc cấp phúc thẩm tự điều chỉnh nội dung bản án do chính mình xét xử là chưa có quy định. Vì thế, trong khi Chi cục THADS huyện Tân Châu “chờ” toà án cấp phúc thẩm chỉnh sửa lại bản án để thi hành, thì TAND tỉnh… im lặng. Sau đó, Chi cục THADS huyện Tân Châu có văn bản gửi TAND tỉnh “nhắc” việc sửa bản án. Công văn của Chi cục THADS Tân Châu cho biết: Ngày 8.7.2011, Chi cục THADS huyện đã bán đấu giá tài sản của ông Méo, bà Lợi (người mua là bà Nguyễn Thị Thanh Thuý) nhưng TAND tỉnh không có “điều chỉnh” bản án nên rất khó khăn xử lý số tiền bán tài sản.

Phúc đáp công văn của Chi cục THADS huyện Tân Châu, ngày 12.9.2011, TAND tỉnh có công văn cho biết, bản án số 02 chưa bị kháng nghị hoặc bị huỷ án theo trình tự giám đốc thẩm, trong khi đó luật không quy định toà án đã xét xử được điều chỉnh bỏ bớt phần quyết định mà toà đã tuyên.

Do TAND tối cao và TAND tỉnh có văn bản trái ngược nhau nên Chi cục THADS huyện Tân Châu ngần ngại, không dám thi hành bản án số 02 là ưu tiên thanh toán cho bà Thuý. Trong khi bà Thuý vẫn không nhận đủ tài sản mua trúng đấu giá, dù bà đã nộp tiền trên 2 tỷ đồng. Theo cơ quan chức năng xác định, trong tổng số tài sản mà Chi cục THADS huyện Tân Châu đem bán của vợ chồng ông Méo, bà Lợi, có thiếu diện tích đất. Bà Thuý thì liên tục khiếu nại cơ quan THA 2 nội dung: không thi hành bản án có hiệu lực pháp luật theo quy định và giao tài sản không đủ diện tích cho người mua đấu giá.

Ngày 20.3.2012, Ban chỉ đạo THADS tỉnh đã họp xem xét về trường hợp “hiếm có” này, đồng thời có công văn đề nghị TAND tối cao xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm, nhưng TAND tối cao không có văn bản phản hồi.

Ngày 14.11.2012, Ban chỉ đạo THADS tỉnh họp xác định: Cơ quan THADS huyện Tân Châu đã có sai phạm là xác định thiếu 8.000m2 khi đem bán tài sản đấu giá, gây thiệt hại cho người trúng đấu giá. Vì vậy, phải trả lại số tiền tương ứng cho bà Thuý, nếu không thoả thuận được thì hướng dẫn kiện ra toà giải quyết bồi thường. Tại cuộc họp này, Ban chỉ đạo THADS tỉnh cũng chỉ đạo, nếu hết thời hạn Cơ quan THA kiến nghị theo trình tự giám đốc thẩm theo quy định, thì Chi cục THADS Tân Châu phải thi hành bản án theo quy định pháp luật. Thực hiện chỉ đạo, Chi cục THADS huyện Tân Châu đã tiến hành giao cho bà Thuý số tiền 1,2 tỷ đồng (bán tài sản gần 2 tỷ đồng).

Toà án nhân dân tối cao lại huỷ án

Sau khi Chi cục THADS huyện Tân Châu thi hành được hơn phân nửa số tiền phải thi hành án như nêu trên, thì ngày 25.11.2013, Chánh án TAND tối cao ra quyết định kháng nghị bản án số 02.

Ngày 18.2.2014, TAND tối cao ra quyết định giám đốc thẩm với nhận định: Thực tế thì hợp đồng vay nợ giữa bà Thuý và vợ chồng ông Méo, bà Lợi không có thế chấp tài sản, còn hợp đồng “thoả thuận thanh toán công nợ” cũng không nêu rõ đây là chuyển nhượng đất, sau đó hai bên cũng chưa thực hiện thủ tục chuyển nhượng theo quy định pháp luật, nên các thửa đất trên vẫn thuộc quyền sử dụng của ông Méo, bà Lợi. Quá trình giải quyết vụ án, bà Thuý cũng không có yêu cầu toà án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời kê biên tài sản để bảo đảm thi hành án theo quy định. Vì vậy, không có căn cứ để áp dụng khoản 3 Điều 325 Bộ luật Dân sự về thứ tự ưu tiên thanh toán cho bà Thuý khi phát mãi tài sản.

Mặt khác, trước thời điểm xét xử phúc thẩm, ông Méo, bà Lợi đang phải thi hành bản án, quyết định khác của toà án có hiệu lực pháp luật mà vợ chồng ông Méo phải trả cho nhiều người khác, nhưng toà án cấp phúc thẩm lại quyết định ưu tiên thanh toán cho bà Thuý khi phát mãi tài sản là không đúng, không bảo đảm quyền lợi của những người khác cũng có yêu cầu thi hành án đối với ông Méo, bà Lợi.

Vì vậy, TAND tối cao quyết định huỷ bản án dân sự phúc thẩm nêu trên, giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh xét xử phúc thẩm lại theo đúng quy định pháp luật.

Chờ làm thủ tục bồi thường theo quy định

Trên cơ sở quyết định giám đốc thẩm, ngày 18.4.2014, Chi cục THADS huyện Tân Châu ra quyết định đình chỉ thi hành án đối với vợ chồng ông Méo, bà Lợi, trong đó nêu rõ đình chỉ tiền hoàn trả cho bà Thuý số tiền 1.026.250.000đ.

Ngày 28.9.2015, TAND tỉnh đã ra quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án dân sự trên do ông Méo, bà Lợi rút kháng cáo, còn bà Thuý từ bỏ kháng cáo; tuyên bản án số 81/2010/DS-ST của TAND huyện Tân Châu có hiệu lực pháp luật kể từ ngày ra quyết định.

Một lãnh đạo Chi cục THADS huyện Tân Châu cho biết, UBND huyện xác định số diện tích thiếu nêu trên là không tồn tại trên thực tế. Vì vậy, sắp tới Chi cục THADS huyện Tân Châu sẽ tiến hành các thủ tục giải quyết khiếu nại đối với trường hợp bà Thuý với nội dung chấp nhận khiếu nại của bà Thuý. Trên cơ sở đó, Chi cục sẽ tiến hành thủ tục thương lượng bồi thường theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Đối với số tiền 1,2 tỷ đồng đã thi hành cho bà Thuý, cơ quan nào sai, có phải bồi thường theo quy định, đều phải xin ý kiến cấp trên mới có cơ sở giải quyết.

Như vậy, sau 5 năm đưa ra xét xử, vụ án cũng có hồi kết. Tuy nhiên, trong vụ việc này, những người được thi hành án, có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là những người phải chịu thiệt thòi về cả vật chất lẫn tinh thần, khi phải chờ 5 năm mới có kết quả, nhưng vẫn chưa giải quyết xong.

ĐỨC TIẾN