Anh Mỹ luôn được quan tâm chăm sóc.

Báo Tây Ninh số ra ngày 22.5.2017 có đăng bài “Chuyện người chết… trở về”, nội dung phản ánh về một câu chuyện hi hữu: Anh Yêng Hồng Mỹ, 50 tuổi, ngụ ấp Đồng Cỏ Đỏ, xã Bình Minh, thành phố Tây Ninh được cho là đã chết cách đây 5 năm. Thực tế anh vẫn còn sống, hiện đã trở về sum họp với gia đình. Làm thế nào để trả lại quyền công dân cho anh Mỹ?

Ngày 23.5.2017, chúng tôi đến UBND xã Bình Minh để tìm hiểu “cái hậu của chuyện người chết… trở về”, đúng vào lúc lãnh đạo xã và các cán bộ chuyên môn đang họp rất căng thẳng để bàn phương pháp khôi phục lại các giấy tờ và chế độ bảo trợ xã hội của anh Mỹ.

Sau cuộc họp, ông Nguyễn Viết Tiêm, Chủ tịch UBND xã Bình Minh cho biết: “Cách đây hai tuần, khi nhận được tin anh Mỹ còn sống trở về, chúng tôi đã chỉ đạo cán bộ chuyên môn đến Công an xã Trường Hoà - nơi ký xác nhận trước đây anh Mỹ đã chết - xác nhận lại trường hợp anh Mỹ còn sống, để phục hồi các giấy tờ cần thiết cho anh Mỹ.

Thế nhưng lại bị “ách tắc ngay chỗ này”, vì thế đến nay chưa phục hồi lại được giấy tờ cho anh Mỹ. Trước mắt, chỉ có thể giải quyết được bằng cách, bắt đầu từ tháng 6.2017 trở đi, UBND xã Bình Minh trích từ nguồn Quỹ vì người nghèo của xã để trợ cấp theo diện khó khăn đột xuất cho anh Mỹ với mức hỗ trợ 10kg gạo/tháng.

Đồng thời, UBND xã chỉ đạo cán bộ y tế hằng ngày đến thay bông băng, rửa vết thương cho anh Mỹ hoàn toàn miễn phí.

Bên cạnh đó, UBND xã cũng đã cử cán bộ tư pháp xã đến Phòng Tư pháp thành phố Tây Ninh đôn đốc làm thủ tục phục hồi hồ sơ cho anh Mỹ, nhưng cán bộ Tư pháp báo cáo là việc phục hồi hồ sơ cho anh Mỹ không phải dễ.

Vì theo quy định của pháp luật, muốn làm lại các giấy tờ như chứng minh nhân dân, hộ khẩu của anh Mỹ, Toà án nhân dân TP Tây Ninh phải tuyên bố anh Mỹ đã chết, vì anh đã mất tích 5 năm qua.

Rồi sau đó, Toà án nhân dân TP Tây Ninh lại phải tuyên bố huỷ bỏ giấy chứng tử của anh Mỹ,  trên cơ sở đó, mới huỷ bỏ giấy chứng tử hiện nay của anh Mỹ. Nhưng xem ra, hai phiên toà này không thể diễn ra được vì hiện tại anh Mỹ còn sống sờ sờ trước mặt, nên không thể tuyên bố anh đã chết(?!).

Đồng thời việc “thanh toán tiền an táng” cũng như việc “truy lãnh tiền chế độ bảo trợ xã hội” của anh Mỹ cũng đang bị “rối”. Trước đây, anh Mỹ được hưởng chế độ bảo trợ xã hội hằng tháng, gia đình anh thuộc diện nghèo, vì thế, khi anh “chết”, xã đã tạo điều kiện nhanh nhất để gia đình được hưởng chế độ mai táng phí. Hiện nay, anh còn sống trở về, xã đang chỉ đạo cán bộ chuyên môn lập hồ sơ để anh Mỹ truy lãnh lại số tiền chế độ bảo trợ xã hội bị gián đoạn 5 năm qua, nhưng thủ tục cũng nhiêu khê lắm”.

Ông Phạm Minh Thông- Phó Công an xã Trường Hoà kể lại: “Thời điểm đó (cách đây 5 năm), phát hiện một xác chết ở cống Ông Vạn (giáp ranh giữa xã Trường Hoà và xã Trường Đông), nhưng xác nạn nhân nằm ở bên bờ kênh xã Trường Hoà.

Khi được vớt lên, xác nạn nhân đã trương sình. Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Hoà Thành có mổ tử thi để xác định nguyên nhân tử vong. Hơn một tuần sau, có người nhà ông Mỹ đến xin nhận nạn nhân vừa chôn cất là người thân trong gia đình tên Yêng Hồng Mỹ.

Tôi hướng dẫn người nhà ông Mỹ đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Hoà Thành để xem kết quả giám định tử thi. Sau đó, gia đình ông Mỹ cầm đơn đến xã Trường Hoà xin xác nhận ông Mỹ đã chết.

Tôi không chịu ký tên xác nhận vì không biết kết quả giám định tử thi ra sao. Nhưng lúc đó, nguyên Chủ tịch UBND xã Trường Hoà Nguyễn Ngọc Thuận bảo tôi: “Gia đình có người chết đang đau buồn làm khó người ta làm chi? Mày ký tên đi rồi tao ký”. Vì vậy tôi mới ký xác nhận vào đơn này. Vừa rồi, UBND xã Bình Minh có yêu cầu tôi xác nhận ông Mỹ còn sống, nhưng tôi không đủ thẩm quyền, vì Công an huyện Hoà Thành làm án chứ không phải tôi”.

Ông Phạm Minh Thông nói thêm: “Gia đình ông Mỹ nên đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Hoà Thành làm đơn xin xác nhận trước đây đã nhận lầm người chết, rồi đem đơn xuống đây, tôi mới dám đồng ý xác nhận lại”.

Luật sư Nguyễn Thế Tân, Giám đốc Công ty Luật Đắc Tâm - Đoàn Luật sư Tây Ninh cho biết, trường hợp của ông Yêng Hồng Mỹ như báo đưa tin có thể xem là trường hợp hi hữu, bởi giấy chứng tử đã được cấp cho người… còn sống.

Theo quy định tại Điều 21 Nghị định 158/2005/NĐ-CP ngày 27.12.2005 của Chính phủ về “Đăng ký và quản lý hộ tịch”, giấy chứng tử được cấp theo yêu cầu của người đi khai tử trên cơ sở giấy báo tử hoặc giấy tờ thay cho giấy báo tử theo quy định tại Điều 22 của Nghị định 158/2005-NĐ-CP này.

Tuy nhiên, ở đây giấy chứng tử của ông Mỹ được cấp trên cơ sở đơn xin xác nhận của người nhà ông Mỹ trình bày với cấp xã nơi ông Mỹ chết; và UBND xã này xác nhận vào về việc chết của ông Mỹ “là có thực”, mà không xác minh có đúng người chết là ông Mỹ hay không; và thực tế chính người nhà của ông Mỹ khi đi xin xác nhận này cũng không tận mắt nhìn thấy xác của ông Mỹ, mà chỉ nghe nói người chết giống với ông Mỹ mà thôi.

Mặt khác, nội dung xác nhận cũng không đúng theo quy định về giấy báo tử tại Điều 22 của Nghị định 158/2005/NĐ-CP. Từ đó dẫn đến việc UBND xã Bình Minh cấp giấy chứng tử cho ông Mỹ là không bảo đảm về mặt pháp lý và thực tế đã hoàn toàn không đúng khi ông Mỹ còn sống.

Việc ông Mỹ còn sống và hiện đã trở về địa phương là sự thật, và đã phủ nhận hoàn toàn giấy chứng tử đã cấp cho ông, nên cần phải huỷ bỏ giấy chứng tử này để bảo đảm quyền nhân thân cũng như quyền công dân của ông Mỹ.

Để thực hiện việc này, trước hết, bản thân ông Mỹ hoặc người nhà ông làm đơn yêu cầu huỷ bỏ giấy chứng tử đã cấp cho ông Mỹ gửi đến UBND xã Bình Minh. Sau đó, UBND xã Bình Minh sẽ có đề xuất gửi đến UBND thành phố Tây Ninh, thông qua Phòng Tư pháp Thành phố tham mưu cho UBND thành phố Tây Ninh ra quyết định huỷ bỏ giấy chứng tử do UBND xã Bình Minh đã cấp cho ông Yêng Hồng Mỹ.

Mặt khác, nếu trước đây gia đình ông Mỹ có yêu cầu Toà án tuyên bố ông Mỹ đã chết và Toà án đã ra quyết định này (Điều 81 Bộ luật Dân sự 2005), nay ông Mỹ đã trở về thì có thể yêu cầu Toà án huỷ quyết định tuyên bố này theo quy định tại Điều 73 Bộ luật Dân sự 2015. Còn nếu trước đây không có quyết định tuyên bố ông Mỹ đã chết của Toà án thì nay ông Mỹ hoặc gia đình ông không thể yêu cầu Toà án ra quyết định huỷ được.

Đức An - Đại Dương