Nhân viên thuỷ nông kiêm nghề “vớt rác”

Theo một lãnh đạo Xí nghiệp thuỷ lợi huyện Dương Minh Châu, tình trạng rác thải ở các dòng kênh trên địa bàn huyện nói riêng và nhiều địa phương khác nói chung đều xuất phát từ thói quen của một bộ phận người dân ý thức kém. Họ xem kênh mương như nơi xử lý rác, cứ “tiện tay là ném”, từ túi nylon đến chai nhựa, xác chết động vật… tất cả đều bị ném xuống kênh mà không hề nghĩ đến hậu quả.

Gần trưa, trời nắng gắt như đổ lửa. Chúng tôi có mặt tại tuyến kênh thuỷ lợi T08 thuộc địa bàn xã Phước Minh, huyện Dương Minh Châu, một trong những điểm đen về vấn nạn rác thải.

Trên đoạn kênh chưa đầy 500m, chúng tôi không khỏi giật mình khi chứng kiến có hàng đống rác thải sinh hoạt đủ loại; dòng nước đen ngòm, bốc mùi hôi thối, bọt nổi trắng xoá.

Ông Phan Thành Mãi- Tổ trưởng tổ thuỷ nông xã Phước Minh cho biết, tổ đang quản lý hai tuyến kênh chính và 84 cống, mương, đoạn kênh nhỏ. Tình trạng rác thải trên địa bàn hiện rất nghiêm trọng. Đơn vị nhiều lần tổ chức vớt rác, nạo vét kênh, nhưng đâu lại vào đấy, chỉ vài tuần là đầy rác trở lại.

“Mỗi năm chúng tôi tổ chức 3–4 lần ra quân dọn rác trên tuyến kênh này. Tuy nhiên, kinh phí rất hạn chế, thậm chí có năm ngân sách không cấp kinh phí. Tôi kiến nghị cấp trên cần có biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp xả rác bừa bãi để răn đe, chấm dứt tình trạng này”, ông Phan Thành Mãi bức xúc.

Xử lý nghiêm hành vi xả rác thải gây ô nhiễm kênh thuỷ lợi

Theo phản ánh của người dân, chúng tôi đến tuyến kênh TN2A7 ở xã Truông Mít và T03 ở xã Chà Là (huyện Dương Minh Châu). Tại những đoạn cống ngang kênh, rác thải nổi lềnh bềnh, mùi hôi tanh nồng nặc bốc lên, khiến người đi ngang cũng phải bịt mũi, bước vội.

Bà Trần Thị Thu Minh, sống cạnh kênh, bức xúc cho biết, gia đình bà đến Dương Minh Châu lập nghiệp từ sau giải phóng. Trước đây, kênh rất sạch, gia đình thường đem mùng mền, chiếu gối xuống kênh giặt. Dòng kênh cũng là nơi bơi lội của học sinh vào ngày hè. Nhưng 10 năm trở lại đây, dòng kênh không còn như trước. Ngoài rác sinh hoạt, có lúc bà còn bắt gặp cả xác heo, gà lềnh bềnh trên kênh.

“Chúng tôi đã làm đơn lên ấp, báo chí cũng nhiều lần xuống phản ánh. Thế nhưng đâu lại vào đấy. Chúng tôi mong muốn chính quyền có giải pháp mạnh tay để trả lại dòng kênh sạch cho người dân”, bà Minh nói.

Cách đó không xa, bà Nguyễn Thị Kim Huyền bức xúc cho biết thêm, nguồn nước kênh bị ô nhiễm đã khiến cuộc sống gia đình bà và người dân ở đây bị đảo lộn. Mùi hôi từ kênh bốc lên suốt cả ngày, không chỉ gây khó chịu mà còn khiến người dân, đặc biệt là những gia đình có trẻ nhỏ luôn nơm nớp lo sợ ảnh hưởng đến sức khoẻ.

“Tôi tha thiết kiến nghị chính quyền các cấp cần có biện pháp mạnh hơn, nhất là xử phạt nghiêm các trường hợp vứt rác thải xuống kênh để răn đe và chấn chỉnh. Không chỉ vì trẻ em, mà tất cả người dân ở khu vực này hiện giờ đều rất lo sợ mỗi khi đi ngang con kênh này”, bà Huyền nói.

Theo chân cán bộ Xí nghiệp Thuỷ lợi huyện Dương Minh Châu kiểm tra các tuyến kênh trọng điểm về rác thải do đơn vị quản lý, chúng tôi không khỏi xót xa khi dòng kênh thuỷ lợi trở thành "dòng kênh rác". Đặc biệt, tại các miệng cống, rác bít kín, bóp nghẹt dòng chảy.

Chính quyền địa phương cũng đau đầu

Trước thực trạng hệ thống kênh thuỷ lợi đang bị “bức tử” bởi rác thải, thời gian qua, chính quyền địa phương nhiều nơi đã triển khai công tác tuyên truyền đến người dân, thực hiện mô hình bố trí cống bê tông, thùng nhựa để chứa vỏ chai, bao bì thuốc bảo vệ thực vật tại các cánh đồng để người dân thu gom và xử lý theo quy định. Tuy nhiên, tình trạng vứt bừa bãi các loại rác này xuống kênh mương vẫn còn xảy ra.

Ông Đỗ Hoàng Phúc- quyền Chủ tịch UBND xã Phước Minh cho biết, ngay từ đầu năm, UBND xã phối hợp với các đoàn thể chính trị - xã hội chủ động triển khai nhiều biện pháp tuyên truyền, vận động nhân dân hạn chế tình trạng vứt rác thải sinh hoạt bừa bãi, đặc biệt là không được vứt rác xuống các tuyến kênh thuỷ lợi. Đồng thời, xã cũng phối hợp đơn vị quản lý các tuyến kênh vớt rác thải tại các đầu cống để xử lý.

Trong đó, xã đã triển khai vận động 86 hộ dân sinh sống dọc các tuyến kênh thuỷ lợi trên địa bàn ký cam kết không xả rác và không thải nước thải chưa qua xử lý xuống kênh. Đồng thời, chính quyền hỗ trợ tuyên truyền, vận động người dân trang bị thùng chứa rác sinh hoạt tại nhà, tránh vứt ra kênh như trước.

Ông Triệu Văn Bình, hộ kinh doanh dịch vụ nấu ăn tại ấp 4B, xã Phước Minh cho biết, mỗi lần nấu ăn cho đám tiệc, lượng rác thải sinh ra rất nhiều, trong đó, các loại bao bì, túi nylon, đồ thừa, mỡ chiên… nếu không xử lý cẩn thận là ảnh hưởng ngay đến nguồn nước kênh. Chính vì vậy, khi chính quyền xã vận động các hộ dân sống ven kênh ký cam kết, ông Bình là người đăng ký đầu tiên.

Thay vì đổ rác ra các bãi đất trống hay tiện tay ném xuống kênh, ông Bình đầu tư thùng chứa rác có nắp đậy, đặt tại khu vực sơ chế và nấu nướng. Rác hữu cơ như thức ăn thừa, rau củ hỏng được gom riêng; các loại chai lọ, nhựa được phân loại để bán phế liệu. Dầu mỡ thừa sau khi chiên nấu được thu gom lại, không đổ ra kênh.

“Tôi đóng phí rác một tháng 100 ngàn đồng, trong khi người khác chỉ 50 ngàn thôi. Nhưng đó là chuyện nên làm. Tôi thấy việc này không chỉ là giữ vệ sinh chung, mà còn là trách nhiệm của mình đối với cộng đồng”, ông Bình chia sẻ thêm.

Khó xử lý?

Ông Trần Như Thạch- Giám đốc Xí nghiệp Thuỷ lợi huyện Dương Minh Châu cho biết, hiện đơn vị hiện đang quản lý 12 tuyến kênh cấp I, 170 tuyến kênh cấp II, cấp III và khoảng 40 tuyến kênh tiêu trên toàn huyện. Đây là mạng lưới thuỷ lợi quan trọng phục vụ tưới tiêu cho hàng ngàn ha đất nông nghiệp và cung cấp nước sinh hoạt cho nhiều địa bàn.

Theo ông Thạch, việc xử lý hành vi vứt rác xuống kênh hiện vẫn phụ thuộc phần lớn vào ý thức tự giác của người dân. Để hạn chế phần nào tình trạng này, Xí nghiệp Thuỷ lợi huyện phối hợp với các địa phương thành lập tổ tự quản kênh mương tại một số xã như Phước Minh, Suối Đá, Phước Ninh… bước đầu các tổ này hoạt động có hiệu quả công tác giám sát, tuyên truyền.

Tuy nhiên, theo Giám đốc Xí nghiệp Thuỷ lợi huyện Dương Minh Châu Trần Như Thạch, cái khó của đơn vị đó là địa bàn rộng, khó phát hiện trường hợp vứt rác thải xuống kênh, mặc khác thẩm quyền của đơn vị cũng chỉ dừng lại ở mức lập biên bản sự vụ, sự việc, còn quyền ra quyết định xử phạt lại thuộc về chính quyền địa phương.

“Từ trước đến nay, xí nghiệp đã lập biên bản đối với 32 hộ dân có hành vi vi phạm, chủ yếu là xả thải, đổ rác ra kênh. Tuy nhiên, chúng tôi không có thẩm quyền xử phạt mà chỉ có thể phối hợp với chính quyền xã để nhắc nhở, vận động, lập cam kết,” ông Thạch chia sẻ.

Theo Chi cục Thuỷ lợi Tây Ninh, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 4 hồ chứa nước (Dầu Tiếng, Tha La, Nước Trong 1, Nước Trong 2); 10 trạm bơm điện, 1.759 tuyến kênh tưới, 365 tuyến kênh tiêu và 24 tuyến đê bao; phục vụ nhu cầu cấp nước tưới sản xuất nông nghiệp cho khoảng 150.270 ha/3 vụ, đáp ứng khoảng 75% diện tích sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Trong đó, cấp nước tưới chủ động khoảng 120.936 ha, đạt 80%; tiêu nước cho gần 97.000 ha; cấp nước công nghiệp khoảng 7 triệu m3/năm; ngăn lũ và bảo vệ cho 2.709 ha đất sản xuất nông nghiệp.

Ông Đinh Hùng Danh- Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác thuỷ lợi Tây Ninh cho biết, công ty rất quan tâm đến chất lượng nguồn nước bởi nguồn nước có ý nghĩa rất lớn trong sản xuất nông nghiệp. Nguồn nước tốt thì sản phẩm nông nghiệp tốt và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tình trạng ô nhiễm nguồn nước trong các tuyến kênh thuỷ lợi có chiều hướng gia tăng.

“Về các giải pháp, chúng tôi tiến hành thống kê tất cả các điểm xả thải trực tiếp vào công trình thuỷ lợi để có cơ sở phối hợp với chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng để tiến hành xử lý. Tuy nhiên, nguồn nhân lực của công ty tương đối mỏng. Nhiệm vụ chính là phục vụ tưới tiêu cho bà con. Vấn đề xử phạt nằm ngoài tầm kiểm soát của công ty. Chúng tôi kiến nghị cơ quan chức năng, nhất là lĩnh vực môi trường, cần chung tay giải quyết”, ông Đinh Hùng Danh nhấn mạnh.

Nguyên An