Phía bên kia - họ nói gì về “mùa thu mới”?

Cách nay đã rất lâu, lúc còn sống, trong một bài trả lời phỏng vấn nhà phê bình văn học Thuỵ Khuê trên đài phát thanh RFI (phát bằng tiếng Việt) của Pháp, ông Hoàng Xuân Hãn, người từng giữ chức bộ trưởng trong nội các Trần Trọng Kim khẳng định, tại thời điểm những năm 40 của thế kỷ XX, mặt trận Việt Minh đặt vấn đề độc lập dân tộc lên trên.

Trong giai đoạn lịch sử đó, chính thực dân Pháp cùng một số thế lực khác đã hỗ trợ, xúi giục tổ chức Quốc dân đảng chống lại đường lối của Việt Minh, dù trong tổ chức này không phải không có những người yêu nước nồng nàn.

“Dưới con mắt của một sử gia, ông đánh giá thế nào về vai trò của Hồ Chí Minh?”- bà Thuỵ Khuê hỏi. Học giả Hoàng Xuân Hãn trả lời không chút do dự, rằng vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với độc lập dân tộc vô cùng to lớn. “Nước mình bây giờ độc lập, thống nhất, công của Hồ Chí Minh to lắm, không khác gì thời kỳ Lê Lợi đánh đuổi quân Minh xâm lược” - ông Hoàng Xuân Hãn nói.

“Ông đánh giá thế nào về con người Hồ Chí Minh?”. “Đó là một người quê Nghệ An có nghĩa khí. Thế hệ cha ông của Hồ Chí Minh cùng chung chí hướng với cụ Phan Đình Phùng, Cao Thắng. Lúc ban đầu, Hồ Chí Minh từng kêu gọi và hy vọng, quốc tế sẽ giúp Việt Nam độc lập và ông kiên nhẫn chờ. Nhưng sau này, ông nhận ra rằng, chỉ có ta mới giải phóng cho ta”.

Ngày 30.8.1945, các đội quân du kích từ các chiến khu tiến vào Hà Nội, tập trung trước Nhà hát Lớn.

Năm 2013, trên mạng YouTube xuất hiện một cuộc phỏng vấn dài gần hai tiếng đồng hồ với ông V.Q.T. Trước năm 1945 và những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám, ông V.Q.T từng giữ nhiều chức vụ trong chính quyền cách mạng non trẻ.

Sau đó, trước những biến động của thời cuộc và xuất phát từ toan tính của cá nhân, ông V.Q.T từ bỏ chính quyền cách mạng, vào miền Nam. Tại đây, sau thời gian “phấn đấu” ông giữ chức vụ cao trong chính quyền Sài Gòn. Năm 1978, ông định cư tại nước Pháp.

Trong cuộc phỏng vấn dài gần hai tiếng đồng hồ, người phỏng vấn đã cố tình “mồi” để dẫn dắt ông V.Q.T nói theo ý đồ của cô ta. Nhưng, trong một chừng mực nào đó, ông V.Q.T đã khách quan khi nói về cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng.

“Việt Nam phải tranh đấu để giành độc lập, không thể khác”- ông V.Q.T trả lời câu hỏi của người phỏng vấn khi người này cố tình xuyên tạc lịch sử về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược ta lần thứ hai, năm 1946.

Ông V.Q.T thẳng thắn rằng, chính phủ Pháp trở lại Đông Dương, trong đó trọng tâm là Việt Nam, nhà cầm quyền Pháp, dù thất bại khi để quân phát xít Đức chiếm đóng trong thế chiến thứ hai nhưng họ vẫn nuôi tham vọng, dã tâm kiểm soát Đông Dương, khôi phục thuộc địa.

Sau ngày 9.3.1945, chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim tuy mang tiếng độc lập nhưng “thực chất chỉ độc lập trên giấy tờ” vì nhà cầm quyền Pháp không từ bỏ sự chiếm đóng của họ đối với nước ta. Vì lẽ đó, Việt Nam, cụ thể là Việt Minh, dưới sự lãnh đạo của lãnh tụ Hồ Chí Minh phải tranh đấu, đánh đuổi thực dân Pháp để giành quyền độc lập cho dân tộc.

“Việt Minh, tiêu biểu là Chủ tịch Hồ Chí Minh kiên quyết không cho phép thực dân Pháp tái lập chế độ thuộc địa, bảo hộ trên đất nước mình. Ở hoàn cảnh của một người tranh đấu cho đất nước vào lúc đó, bất cứ ai ở địa vị của Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng lãnh đạo nhân dân Việt Nam, sự ủng hộ của các nước để chống quân Pháp xâm lược.

Tôi không phải đảng viên cộng sản nên tôi nói sòng phẳng, chúng ta không được xét lại lịch sử, bất cứ ai có sự hiểu biết cũng cần đặt mình vào hoàn cảnh lịch sử lúc đó, tự đặt mình vào địa vị của những người (cách mạng) đang có trách nhiệm lúc đó, mới hiểu được người ta. Mình xét theo con mắt bây giờ, tâm trạng bây giờ thì dễ sa vào xét đoán và đi đến những nhận định vô cùng bất công về những con người đã đóng góp rất lớn vào công cuộc giải phóng đất nước”- lời ông V.Q.T.

Vẫn theo ông này, không có chuyện một dân tộc khoanh tay chờ thực dân tự nguyện trao trả độc lập. “Nước Anh trao trả độc lập cho Ấn Độ không phải vì đế chế thực dân này tự nguyện làm điều đó. Người dân Ấn Độ đã tranh đấu chống thực dân Anh từ lâu, nếu họ không tranh đấu, không dễ gì thực dân Anh buông Ấn Độ”.

Ông này nói tiếp, tranh đấu để giành độc lập thật sự (không phải độc lập giả hiệu) là điều không thể khác, bất cứ ai ở vào địa vị đứng đầu đất nước cũng vậy. “Tôi xin hỏi, thế kỷ XX, phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới xuất phát từ đâu, có phải chính từ những nước thuộc địa bị thực dân chiếm đóng?”- ông này nêu một câu hỏi không cần câu trả lời.

“Không ai sẵn sàng đem miếng bánh độc lập cho các dân tộc bị áp bức và chiếm đóng”- người này nói. “Ông từng theo Việt Minh trong chín năm kháng chiến chống Pháp, ông thấy tinh thần chiến đấu của quân Việt Minh như thế nào?”- người phỏng vấn hỏi.

Ông V.Q.T trả lời: “Lực lượng kháng chiến lúc đó thiếu thốn, trang bị kém nhưng chính phủ kháng chiến biết dựa vào nhân dân, tinh thần anh dũng, ngay từ lúc đó, tôi tin không kẻ nào, kể cả cường quốc có thể chiếm đóng được nước Việt Nam, kẻ chiếm đóng dẫu sao vẫn chỉ là thiểu số. Đó là logic của lịch sử”.

“Hồ Chí Minh và cộng sự đã tận dụng điều kiện khách quan”

Theo đánh giá của Tiến sĩ Pradhan, lãnh đạo Uỷ ban Tình báo chung của Ấn Độ, đăng trên tờ Times of India ngày 2.9.2020 được báo chí Việt Nam dịch và đăng lại, Cách mạng tháng Tám 1945 không chỉ là bắt đầu chấm dứt chế độ thực dân và chế độ phong kiến, đây còn là giai đoạn khởi đầu và quan trọng nhất của nền độc lập tại Việt Nam, thành lập nước cộng hoà dân chủ theo định hướng của chủ nghĩa cộng sản.

Người lãnh đạo đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện mục tiêu thời đại đó chính là Hồ Chí Minh, hay còn được nhân dân trìu mến gọi là Bác Hồ. Khi nhắc đến Cách mạng tháng Tám, không thể quên nhấn mạnh kế hoạch chiến lược được hoạch định trong một thời gian dài của Hồ Chí Minh. Quan điểm của một số nhà sử học cho rằng sự thành công của Cách mạng tháng Tám chủ yếu do hoàn cảnh thuận lợi là hoàn toàn sai lầm.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 - sự kiện vĩ đại của lịch sử cách mạng Việt Nam.

“Sự thành công của cuộc cách mạng là do những người lãnh đạo nó đã nhanh chóng có những động thái nhằm “tuỳ cơ ứng biến”. Hồ Chí Minh và các cộng sự thân cận đã tận dụng những điều kiện khách quan để đạt được mục đích một cách sớm nhất. Cách mạng thành công là điều tất yếu, dù sớm hay muộn.

Đây là công lao của Hồ Chí Minh khi nhìn thấy thời cơ và có những bước đi sáng suốt để tiến tới cách mạng. Chỉ với nguồn lực nghèo nàn, ít ỏi, Hồ Chí Minh đã có thể gây áp lực trên những kẻ thực dân thống trị, và sau đó đã chiến đấu với đế quốc Mỹ. Sự thành công của Việt Minh chủ yếu nhờ vào tài hoạch định và chiến lược xuất sắc của ông”- người đứng đầu Uỷ ban Tình báo của Ấn Độ bình luận.

Giữa tháng 8.1945 thời điểm sục sôi của “Tổng khởi nghĩa lệnh truyền đêm trước”, Bảo Đại gửi thông điệp cho các nước đồng minh (Tổng thống Truman, vua nước Anh, Thống chế Tưởng Giới Thạch, Tướng de Gaulle) đề nghị công nhận “Đế quốc Việt Nam”.

Ngày 18.8, Bảo Đại gửi một thông điệp đến De Gaulle đề nghị công nhận “Đế quốc Việt Nam nhưng tướng De Gaulle không quan tâm đến đề nghị này, vì ông ta đã thoả hiệp với Nhật Bản, kẻ thù của Pháp.

Tất cả mọi bức thư Bảo Đại gửi cho những nước khác (Mỹ, Trung Quốc, Anh...) cũng đều không được hồi âm. Bởi vì, theo Tuyên bố Cairo (1943), các nước đồng minh sẽ không công nhận bất cứ chính phủ nào do phát xít Nhật thành lập ở các vùng chiếm đóng, trong khi “Đế quốc Việt Nam” là một trong số đó.

Như vậy, mọi nỗ lực để duy trì, kéo dài chính thể quân chủ phong kiến ở Việt Nam không thành công, vì không còn phù hợp xu thế lịch sử.

Việt Đông

(còn tiếp)