“Canh tác loại cây thảo dược này có nhiều may rủi. Năm nào hên có lời gấp 3 lần trồng hoa màu. Năm nào xui, chở đi cho nhà thuốc nam”- nông Nguyễn Dân Sanh cho hay.

Cây dược liệu cần thiết

Kim tiền thảo thuộc họ Đậu (Fabaceae), tên khoa học Desmodium styracifolium hay còn gọi cây mắt trâu, đồng tiền lông, vảy rồng, mắt rồng. Thân bò trên mặt đất, lá cây mọc so le, có lông, có khía, hoa mọc thành từng chùm nhỏ, quả kim tiền thảo hơi cong xuống.

Đây là cây thuốc nam có tác dụng trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau như sỏi thận, sỏi đường tiết niệu. Kim tiền thảo chịu được khô hạn, sinh trưởng và phát triển nhiều nơi. Loại cây này được trồng nhiều ở các nước nước Lào, Ấn Độ, Campuchia, Việt Nam và vùng Nam Trung Quốc. Tại nước ta, cây kim tiền thảo có mặt ở nhiều tỉnh như Nghệ An, Phú Thọ, Lạng Sơn...

Ở Tây Ninh, hơn mười năm trước nông dân xã Tân Phong đã biết canh tác loại cây thuốc nam này và duy trì đến ngày nay. Ông Trịnh Văn Lập, ngụ ấp Xóm Tháp, hiện trồng hơn 2 công kim tiền thảo. Khi chúng tôi đến tham quan, nông dân này đang nhổ cỏ và bơm nước tưới cho ruộng thuốc nam. Hiện tại, cây kim tiền thảo của ông đã trưởng thành, thân bò phủ kín khắp mặt ruộng, một số cây đã ra hoa, khoảng một tháng nữa là tới ngày thu hoạch.

Theo lời ông Lập, loại cây này cũng dễ canh tác. Khi nào cần trồng, nông dân đem hạt gieo xuống vườn ươm, sau đó nhổ cây con lên, đem ra ruộng thuê nhân công cấy như cấy lúa, mỗi vụ kim tiền thảo kéo dài khoảng 3 tháng là thu hoạch. Tuy nhiên, loại cây thuốc nam này không nhất thiết phải thu hoạch đúng ngày như những loại hoa màu khác. Nếu gặp mưa bão khắc nghiệt, nhà nông có thể lùi thời gian thu hoạch thêm cả tháng nữa. Sau khi thu hoạch, nhà nông vận chuyển sản phẩm nông nghiệp về nhà phơi khô. Sau đó, thương lái sẽ đến nhà thu mua, chở đi nơi khác chế biến thuốc đông y.

Ông Lập cho biết thêm, mặc dù loại cây này dễ canh tác nhưng đầu ra cho chúng hoàn toàn tuỳ thuộc theo thương lái và giá cả thị trường. Năm nào trúng mùa, được giá, thu nhập cao hơn các loại cây lúa, mía, mì. Năm nào thương lái không mua, nhà nông đành chấp nhận bị lỗ vốn. Nhìn ruộng thuốc nam xanh mướt, ông Lập đánh giá: “Năm nay cây phát triển tốt, nhưng giá hiện nay bình bình, nên có thể chỉ thu nhập bằng những cây nông nghiệp”.

Bấp bênh đầu ra

Cách ruộng thuốc nam của ông Lập vài trăm mét là 4 công đất trồng kim tiền thảo của ông Nguyễn Dân Sanh. Người đàn ông này cũng đang tất bật bơm nước tưới cho vướn cây của mình. Ông Sanh cho hay, gia đình ông trồng kim tiền thảo được 5 năm. Những năm trước, trên vùng đất ruộng nêu trên, gia đình ông từng trồng cây lúa, bắp, khoai mì.

“So với các loại cây nông nghiệp khác, cây kim tiền thảo có năng suất và giá trị kinh tế cao hơn nhưng đầu ra không ổn định”- ông Sanh nói.

Nhà nông này cho hay, có thời điểm thương lái thu mua loại cây này với giá 32.000 đồng/kg (sau khi phơi khô), trừ chi phí, người trồng có lời gấp 3 lần so với trồng lúa, vì chi phí đầu tư thấp hơn. Tuy nhiên, hiện nay, giá thu mua chỉ có 20.000 đồng/kg. Với giá này, sau khi trừ chi phí sản xuất, người trồng kim tiền thảo không có lời bao nhiêu.

Ông Sanh kể: “Vụ vừa rồi, tôi bị tồn đọng hơn 5 tấn kim tiền thảo. Chờ hoài không bán được, cuối cùng đành đem cho những nhà thuốc nam từ thiện”.

Liên quan đến việc trồng cây dược liệu trên địa bàn, ông Đặng Thế Phương- Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Tân Phong cho hay, nghề trồng kim tiền thảo ở khu vực này có từ hơn mười năm trước. Trung bình mỗi vụ, người dân trồng khoảng 15–20 ha, tập trung nhiều ở ấp Xóm Tháp. Thời gian canh tác mỗi vụ chỉ khoảng 3 tháng, một năm có thể trồng 3-4 vụ, cho thu nhập cao hơn so với trồng lúa, mía, mì. Bao năm nay, người trồng kim tiền thảo chỉ bán cho thương lái, chưa có công ty nào bao tiêu sản phẩm, chính vì vậy đầu ra không ổn định.

Xã Tân Phong có diện tích đất nông nghiệp rộng lớn, bằng phẳng, màu mỡ, có đủ nguồn nước nông nghiệp từ công trình thuỷ lợi Dầu Tiếng - Phước Hoà. Người dân Tân Phong cần cù chịu khó, có tay nghề, kinh nghiệm trồng cây dược liệu này. Kim tiền thảo bào chế được nhiều loại thuốc có giá trị cao. Nếu được các công ty chuyên sản xuất thuốc đông y hợp đồng bao tiêu sản phẩm với giá cả ổn định, nghề trồng kim tiền thảo ở Tân Phong hứa hẹn sẽ đem lại nhiều tiềm năng kinh tế cho người dân địa phương.

Đại Dương – Quốc Sơn