Do chưa tìm hiểu kỹ về quy định trả nợ trước hạn trong hợp đồng, nhiều người vay vốn ở các tổ chức tín dụng đã giật mình khi bị những tổ chức này thu phí trả nợ trước hạn. Mức phí tương đương với lãi suất, thậm chí cao hơn lãi suất những tháng còn lại khiến nhiều người vay vốn hoang mang.

Năm 2016, do thiếu tiền để hoàn thiện ngôi nhà đang xây dở dang, anh M.X.T (ngụ xã Bàu Năng, huyện Dương Minh Châu) đã vay trả góp 400 triệu đồng của một ngân hàng trên địa bàn tỉnh, thời hạn vay 48 tháng. Do muốn được vay sớm, anh T đã ký ngay hợp đồng mà không đọc kỹ quy định về việc phí trả nợ trước.

Đến khi dư nợ còn hơn 50 triệu đồng, anh T đến ngân hàng trả nốt số nợ thì được nhân viên ngân hàng thông báo để tất toán khoản vay, anh T phải nộp phí trả trước hạn và gốc tổng cộng gần 110 triệu đồng. Anh T cho biết mình khá bất ngờ vì khoản phí trả nợ trước hạn quá cao, trong khi hợp đồng lại chỉ ghi có thể phạt hoặc không phạt mà không ghi rõ mức phạt cụ thể. 

Thực tế việc trả nợ trước hạn là do khách hàng mong muốn hoàn tất khoản vay sớm hơn so với hạn ghi trên hợp đồng tín dụng của mình với tổ chức tín dụng nhằm tiết kiệm được số tiền phải trả lãi hằng tháng. Tuy nhiên, việc trả nợ trước thời hạn của người vay vốn vô tình đã vi phạm hợp đồng đã ký kết với tổ chức tín dụng. Trong khi đó, nhiều tổ chức tín dụng lại mập mờ khoản phí trả nợ trước hạn.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay hầu hết các tổ chức tín dụng đều thu phí trả nợ trước hạn, việc trả phí này giống như việc phạt trả nợ trước hạn khách hàng nhưng mỗi tổ chức có một cách tính khác nhau. Ngoài thu phí thanh lý hợp đồng trước hạn, các tổ chức tín dụng còn áp dụng rất nhiều khoản phạt khác như trả nợ quá hạn, lãi chậm trả, thu hồi các khoản lãi suất ưu đãi do trả nợ trước hạn…

Hiện nay, khoản phạt được các tổ chức tín dụng áp dụng ở mức 0,3-5% trên tổng số tiền trả nợ trước hạn. Tuy nhiên, cũng có một số tổ chức tín dụng áp dụng theo công thức khác khiến cho số tiền mà khách hàng phải nộp phạt khá lớn.

Một nhân viên tín dụng của Ngân hàng Công thương Việt Nam (Vietinbank) chi nhánh Tây Ninh cho biết, hiện nay, tại Ngân hàng Vietinbank, đối với các khoản vay trả nợ trước hạn 1 tháng, người vay vốn sẽ không bị tính phí trả nợ trước hạn. Nếu trả trước hạn từ hơn 1 tháng trở lên, người vay vốn sẽ bị thu phí trả nợ trước hạn, đồng thời thu hồi lãi suất ưu đãi (nếu có).

Việc thu phí trả nợ trước hạn là biện pháp cần thiết và phù hợp với thực tế kinh tế thị trường. Bởi lẽ, khi các tổ chức tín dụng thực hiện hợp đồng vay vốn, họ đã cân đối nguồn vốn huy động của mình cả về lãi suất và kỳ hạn để đáp ứng yêu cầu của khoản vay.

Đồng thời, trong thời hạn cho vay theo hợp đồng tín dụng đã ký với khách hàng, tổ chức tín dụng cũng phải trả lãi, chi phí cho các nguồn vốn mà họ đã huy động để cho khách hàng vay. Do vậy, việc thu phí trả nợ trước hạn là biện pháp cần thiết nhằm bù đắp những khoản chi phí phát sinh, những rủi ro về lãi suất, cân đối nguồn vốn do khách hàng trả nợ trước hạn.

Hay tại Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), đối với khoản vay ngắn hạn, khách hàng được miễn phí trả nợ trước hạn. Nhưng đối với khoản vay trung, dài hạn thì khách hàng phải chịu mức phí từ 0,3% -1%/số tiền trả nợ trước hạn.

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh Tây Ninh, việc tổ chức tín dụng thu phí trả nợ trước hạn không sai quy định. Bởi khoản phí trả nợ trước hạn được các tổ chức tín dụng thực hiện theo thoả thuận giữa hai bên. Việc người vay vốn trả nợ trước hạn đã phá vỡ hợp đồng, ảnh hưởng đến việc cân đối vốn của ngân hàng vì một số nguyên nhân như: ngân hàng vẫn phải trả lãi cho nguồn vốn đã huy động; vốn huy động ngắn hạn không được cho vay trung và dài hạn. 

Bên cạnh đó, theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 về thực hiện hợp đồng có kỳ hạn thì đối với hợp đồng vay có kỳ hạn và có lãi thì bên vay có quyền trả lại tài sản trước kỳ hạn, nhưng phải trả toàn bộ lãi theo kỳ hạn, trừ trường hợp có thoả thuận khác hoặc luật có quy định khác.

Như vậy, quy định về tiền phí khi thanh toán hợp đồng trước hạn hoàn toàn phù hợp với các quy định của Bộ luật Dân sự. Tuỳ vào chính sách cho vay cụ thể, mỗi ngân hàng sẽ có mức phí phạt trả nợ trước hạn khác nhau và cách tính khác nhau. Tuy nhiên, cũng có một số người dân cho rằng, các tổ chức tín dụng còn mập mờ trong việc tính phí khi khách hàng trả nợ trước hạn. 

Bà Lan Duy, nhân viên tín dụng của Ngân hàng Á Châu (ACB) khuyến cáo người vay vốn: Để hạn chế rủi ro trong vay vốn và tất toán, có 6 vấn đề mấu chốt trong hợp đồng mà người vay cần đặc biệt lưu ý gồm số tiền vay- cách thức giải ngân, mức tiền trả góp hàng tháng, lãi suất tiền vay, phương thức tính toán thu lãi tiền vay, phí phạt chậm trả, phí phải trả khi tất toán hợp đồng vay trước thời hạn. 

Do đó, để tránh những rắc rối có thể xảy ra, người tiêu dùng trước khi ký hợp đồng cần phải nghiên cứu các điều khoản trong đó, đặc biệt là lưu ý tới mức phí tất toán trước hạn, phí nợ quá hạn và phí thanh toán trễ. 

Các tổ chức tài chính cũng cần có trách nhiệm nâng cao kiến thức cho khách hàng, minh bạch hoá các điều khoản và hỗ trợ kiến thức về vay tài chính thông qua kênh nhân viên tư vấn tín dụng, chăm sóc khách hàng, website cung cấp kiến thức cơ bản và những câu hỏi thường gặp khi vay tiêu dùng.

Vũ Nguyệt