Dấu hiệu chững lại

TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM), có nhiều ưu tư sau khi chứng kiến chặng đường cải cách trong gần 8 năm qua, kể từ khi nghị quyết 19 được triển khai năm 2014.

Cho đến trước đại dịch Covid, quá trình cải cách môi trường kinh doanh khá thuận lợi với sự quyết tâm của Chính phủ và các bộ, ngành.

Nhưng Covid đã làm chậm đà cải cách. Ông Cung nói: “Những ưu tiên chống dịch trong gần 2 năm qua đã làm chùng lại tốc độ cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh. Thậm chí, có một số biểu hiện kháng cự, làm chậm quá trình cải cách và nỗ lực phục hồi một số quyền lợi đã mất ở một số bộ, cơ quan”.

Covid đã làm chậm đà cải cách.

Theo ông, có những biện pháp chống dịch khá cực đoan được áp dụng làm nhớ tới những biện pháp kiểm soát DN đã bị bãi bỏ từ lâu.

Môi trường đầu tư, kinh doanh những năm gần đây đã có sự cải thiện tích cực, được cộng đồng DN trong nước và quốc tế ghi nhận, đánh giá cao.

Từ năm 2014, Chính phủ đã xác định cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hướng tới phát triển bền vững là một trọng tâm cải cách, là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên. Hàng năm, Chính phủ đã ban hành nghị quyết về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia thông qua nghị quyết số 19 (từ năm 2014-2018) và nghị quyết 02 (từ 2019-2022).

Trưởng Ban Môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh - CIEM Nguyễn Minh Thảo có nhiều bằng chứng cho nhận định của ông Cung.

Bà cho hay, từ năm 2017-2019, Chính phủ đã ban hành đến 40 văn bản về cải thiện môi trường kinh doanh. Đến năm 2019, cắt giảm hơn 50% số điều kiện kinh doanh; nhiều chỉ số về môi trường kinh doanh cũng được cải thiện tích cực, số lượng ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện được thu gọn, từ 267 ngành nghề vào năm 2014 giảm còn 243 vào năm 2016 và giảm tiếp xuống 227 ngành nghề vào năm 2020…

“Khó có nội dung cải cách nào được Chính phủ chỉ đạo sát sao, liên tục như điều kiện kinh doanh trong giai đoạn này”, bà nói.

Hơn nữa, theo bà Thảo, tỷ lệ lô hàng phải kiểm tra chuyên ngành cũng giảm mạnh từ 16,62% vào năm 2015 xuống còn 15,3% vào năm 2016; 8% năm 2017; 4,8% năm 2018 và 6,62% năm 2019.

Ví dụ tại tỉnh Quảng Ninh, hàng xuất khẩu năm 2016 có thời gian thông quan 21 giờ thì đến năm 2020 còn 2,5 giờ, giảm 88%; thời gian thông quan với hàng hoá nhập khẩu 39 giờ năm 2016 thì đến 2020 còn 10 giờ, giảm 74%.

Rất tiếc, bà Thảo nói, từ cuối 2019 đến nay, nỗ lực cải cách môi trường kinh doanh đang có dấu hiệu chững lại. Ngành nghề kinh doanh có điều kiện tuy thu gọn về số lượng, nhưng chưa thực chất, số lượng dịch vụ công trực tuyến theo báo cáo của các bộ, ngành, địa phương được cải thiện mạnh mẽ, nhưng thực tế còn hình thức, nỗ lực cải cách ở một số địa phương chưa rõ nét, còn hình thức và chưa bám sát thực tiễn với DN.

Giảm thiểu mọi chi phí để phục hồi

Phó tổng thư ký hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) Nguyễn Hoài Nam cho biết, VASEP cùng 6 hiệp hội ngành hàng khác vừa có công văn gửi Chính phủ và các cơ quan đề nghị sớm giải quyết bất cập, vướng mắc trong thu phí sử dụng hạ tầng, dịch vụ, tiện ích công cộng khu vực cảng biển tại TP.HCM.

Theo vị đại diện VASEP, việc thu phí sử dụng hạ tầng, dịch vụ, tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu, cảng biển tại TP.HCM theo nghị quyết 10/2020/NQ-HĐND kể từ ngày 1/4/2022 với mức phí khá cao là bất hợp lý.

Covid ‘đạp phanh’ lên tiến trình cải cách

Việc Chính phủ tiếp tục ban hành nghị quyết 02 thể hiện rõ thông điệp mạnh mẽ về cải cách, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh. Ảnh: Lê Anh Dũng

“Chúng tôi kiến nghị Chính phủ có ý kiến với HĐND và UBND TP.HCM xem xét chưa triển khai thực hiện thu các loại phí nói trên đến hết 31/12/2022 để tạo điều kiện cho DN cắt giảm chi phí, phục hồi sản xuất kinh doanh theo chủ trương của Chính phủ hỗ trợ DN khắc phục khó khăn do Covid-19 gây ra”, ông Nam chia sẻ.

Tại hội nghị “Nghị quyết 02/NQ-CP thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội” diễn ra gần đây, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông cho rằng, trên bảng xếp hạng toàn cầu, một số chỉ tiêu của Việt Nam được cải thiện chưa bền vững. Không ít chỉ tiêu không được cải thiện, thậm chí giảm bậc.

Chẳng hạn, năm 2021 so với 2020, nhiều chỉ số giảm điểm hoặc giảm bậc, như: Đổi mới sáng tạo giảm 2 bậc, từ thứ 42 xuống 44; phát triển bền vững giảm điểm và giảm bậc, từ thứ 49 xuống 51; quyền tài sản giảm điểm và giảm bậc, từ thứ 78 xuống 84; cảm nhận tham nhũng giảm 8 bậc, từ 96 xuống 104.

Từ thực tế đó, ông Đông nói, nhiệm kỳ này, Chính phủ tiếp tục ban hành hàng năm nghị quyết số 02/NQ-CP vào đầu năm mới như thông lệ trước đây, thể hiện rõ thông điệp tiếp tục đẩy mạnh cải cách, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; tạo niềm tin về sự đồng hành của Chính phủ với DN.

Theo đó, nghị quyết 02 tập trung cải thiện các yếu tố như giảm số lượng thủ tục, thời gian, chi phí và rủi ro cho DN; cắt giảm danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và cải cách điều kiện kinh doanh; dỡ bỏ rào cản đối với hoạt động đầu tư, kinh doanh do chồng chéo, mâu thuẫn, không hợp lý, khác biệt của các quy định pháp luật; tiếp tục thúc đẩy cải cách quản lý, kiểm tra chuyên ngành…

Ông Đông cho rằng, việc Chính phủ tiếp tục ban hành nghị quyết 02 thể hiện rõ thông điệp mạnh mẽ về cải cách, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; tạo niềm tin về sự đồng hành với DN.

Về phần mình, TS Nguyễn Đình Cung tha thiết: “Cộng đồng DN đã chịu tác động nặng nề của đại dịch và đang rất cần một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn, an toàn hơn, giảm thiểu mọi chi phí để phục hồi, mở rộng đầu tư kinh doanh. Các nỗ lực tiếp tục cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh lúc này là thật đúng thời điểm”.

Nguồn vietnamnet