Ban GSĐTCCĐ xã Bến Củi, huyện Dương Minh Châu giám sát công trình nhà đại đoàn kết.

Theo Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh, hoạt động của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng (GSĐTCCĐ) do Ban Thường trực UBMTTQVN cấp xã làm đầu mối hình thành tổ chức và hướng dẫn hoạt động, quản lý hồ sơ tài liệu giám sát và kiến nghị.

Mặt trận cấp xã chủ động nắm thông tin công trình, dự án được phê duyệt thực hiện trong năm, xác định nội dung giám sát, xây dựng kế hoạch, tổ chức các hoạt động giám sát. Đồng thời, dự trù kinh phí, gửi UBND cùng cấp trình HĐND thông qua kinh phí hỗ trợ cho hoạt động GSĐTCCĐ hằng năm.

Tiêu chuẩn để chọn người làm giám sát đầu tư của cộng đồng phải trung thực, công tâm, có uy tín, hiểu biết về chính sách, pháp luật; có kinh nghiệm quản lý kinh tế, hiểu biết về kỹ thuật xây dựng; có đủ sức khoẻ để hoàn thành nhiệm vụ và tự nguyện tham gia Ban GSĐTCCĐ.

Theo Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh, thời gian qua, Mặt trận cơ sở đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng trong việc theo dõi công trình, dự án ở xã, phường, thị trấn. Hoạt động giám sát tập trung vào những hạng mục quan trọng, và qua giám sát đã phát hiện, kiến nghị kịp thời nhiều thiếu sót, góp phần ngăn chặn lãng phí, thất thoát, rút ruột công trình.

Hoạt động giám sát đầu tư của cộng đồng đã phát huy được vai trò của nhân dân trong việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Tuy nhiên, ở một số nơi, hoạt động giám sát đầu tư của cộng đồng còn gặp nhiều vướng mắc, bất cập, khó khăn.

Nhiều khó khăn

Hiện nay, kinh phí hoạt động của Ban GSĐTCCĐ và kinh phí chi trả thù lao trách nhiệm cho các thành viên Ban GSĐTCCĐ đã được UBND tỉnh hướng dẫn bằng văn bản, phân cấp cho UBND huyện chỉ đạo UBND xã triển khai thực hiện với mức kinh phí tối thiểu là 5 triệu đồng/xã/năm theo quy định tại Khoản 5, Điều 54 Nghị định 84/2015/NĐ-CP. Tuy nhiên, ở một số xã, việc thực hiện chưa bảo đảm theo quy định.

Cũng theo Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh, những nơi thực hiện thuận lợi việc cấp kinh phí là do Ban Thường trực UBMTTQVN cấp xã xây dựng kế hoạch giám sát đầu tư của cộng đồng ngay từ đầu năm và kèm theo dự trù kinh phí gửi HĐND, UBND cùng cấp. Trên cơ sở kế hoạch và dự trù kinh phí, HĐND cấp xã thông qua và UBND cấp xã cấp đủ mức tối thiểu 5 triệu đồng/năm.

Với các xã còn khó khăn trong hoạt động giám sát do chưa được hỗ trợ kinh phí theo quy định, qua khảo sát, Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh nhận thấy nguyên nhân chủ yếu là do Mặt trận cấp xã chưa có kế hoạch hoạt động và dự trù kinh phí ngay từ đầu năm gửi HĐND, UBND cấp xã.  

Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh đã hướng dẫn, nhắc nhở các Ban Thường trực UBMTTQVN cấp xã chủ động xây dựng kế hoạch giám sát đầu tư của cộng đồng năm 2019, và dự trù kinh phí kèm theo gửi HĐND, UBND cùng cấp và báo cáo về Ban Thường trực UBMTTQVN cấp huyện.

Về vấn đề thực hiện nội dung giám sát và kiến nghị, Ban Thường trực UBMTTQVN cấp xã phải xây dựng kế hoạch giám sát công trình, dự án cụ thể, chi tiết, có nội dung giám sát theo thẩm quyền được giám sát với từng loại vốn đầu tư.

Do đó, qua giám sát đã có những kiến nghị cụ thể, được Ban quản lý dự án và nhà thầu tiếp thu. Tuy nhiên, một số xã kiến nghị về việc gặp khó khăn trong giám sát do không am hiểu lĩnh vực xây dựng, qua giám sát không phân biệt đúng hay sai quy định về xây dựng nên không kiến nghị hoặc kiến nghị chung chung.  Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh cũng đã có hướng dẫn về việc xác định nội dung Ban Giám sát được giám sát theo Điều 50 của Nghị định 84/2015/NĐ-CP của Chính phủ.

Một vấn đề khác, theo kiến nghị của một số địa phương, Ban quản lý dự án, đơn vị thi công không cung cấp thông tin cho Mặt trận cấp xã và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, do đó gây khó khăn trong việc xây dựng kế hoạch giám sát.

Để tháo gỡ vướng mắc trên, trường hợp không có thông tin (đối với những nội dung thuộc thẩm quyền được giám sát theo nguồn vốn đầu tư) thì Ban Thường trực UBMTTQVN cấp xã làm văn bản kiến nghị theo Điều 25 của Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và Điều 49 Nghị định số 84/2015/NĐ-CP của Chính phủ.

Cần sửa đổi những quy định chưa phù hợp

Theo Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh, hiện nay, việc thực hiện những quy định liên quan đến Ban GSĐTCCĐ còn một số điểm chưa phù hợp. Cụ thể, tại điểm c, Khoản 1, Điều 83 Luật Đầu tư công năm 2014 quy định “Thông báo cho chủ chương trình, chủ đầu tư và Ban quản lý chương trình, dự án về kế hoạch giám sát và thành phần Ban giám sát đầu tư của cộng đồng chậm nhất 45 ngày trước khi thực hiện”, là chưa phù hợp, vì việc gửi thông tin và khởi công xây dựng công trình, dự án cho Mặt trận rất cận thời gian, trong khi phải thực hiện bầu thành viên, quyết định thành lập Ban giám sát đối với công trình, dự án đó phải có thời gian.

Đối với địa phương xây dựng nông thôn mới được đầu tư nhiều chương trình, dự án, phải thành lập nhiều Ban giám sát theo chương trình, dự án. Quy trình thành lập, hiệp thương bầu theo hướng dẫn Thông tri 25/TTr-MTTW-BTT rất rườm rà và lãng phí, vì thành phần cứng tham gia Ban Giám sát đã có các thành viên Ban Thanh tra nhân dân, do cử tri đại diện hộ gia đình bầu ra.

Bên cạnh đó, kinh phí hoạt động GSĐTCCĐ đã được UBND tỉnh hướng dẫn nhưng việc dự toán và bố trí ngân sách ở cấp huyện, cấp xã chưa kịp thời, làm hạn chế hiệu quả hoạt động giám sát đầu tư ở cộng đồng.

Việc Ban GSĐTCCĐ ký thanh quyết toán công trình, dự án được thực hiện khác nhau, dễ gây nhầm lẫn trong quá trình thực hiện. Khi thanh quyết toán công trình, dự án, với nhiều nguồn vốn, các nhà thầu và chủ đầu tư yêu cầu phải có chữ ký của Ban GSĐTCCĐ để việc thanh quyết toán thuận lợi.

Trong khi Thông tư số 349/2016/TT-BTC quy định Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng ký thanh quyết toán đối với công trình, dự án thuộc chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016-2021 do UBND cấp xã làm chủ đầu tư.

Nghị định 84/2015/NĐ-CP quy định đối với công trình, dự án nguồn vốn thuộc ngân sách cấp xã hoặc vận động trong dân, nguồn tài trợ cho xã thì Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng giám sát 7 nội dung, trong đó có nội dung thanh quyết toán.

Trên cơ sở này, Ban Thường trực UB MTTQ Việt Nam tỉnh đã có những kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư công năm 2014 và Nghị định 84/2015/NĐ-CP ngày 30.9.2015 cho phù hợp với tình hình thực tế, để hoạt động của Ban GSĐTCCĐ đạt hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Đối với Luật Đầu tư công năm 2014, Ban Thường trực UBMTTQ Việt Nam tỉnh đề nghị sửa đổi bổ sung theo hướng quy định trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư, UBND các cấp đối với hoạt động giám sát đầu tư của cộng đồng. Quy định trách nhiệm cụ thể giải quyết và trả lời kiến nghị của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng.

Đối với Nghị định 84/2015/NĐ-CP ngày 30.9.2015, Ban Thường trực UBMTTQ Việt Nam tỉnh đề nghị sửa đổi bổ sung theo hướng tổ chức Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng được Mặt trận hiệp thương bầu theo nhiệm kỳ của Mặt trận, do Mặt trận hướng dẫn hoạt động, kinh phí hoạt động được tính theo tỷ lệ trích phần trăm giá trị công trình, dự án được đầu tư và do Ban quản lý dự án chi, quyết toán theo quy định.

Mặt khác, cần xác định trách nhiệm phối hợp của Sở Kế hoạch và Đầu tư trong việc tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ giám sát và tổng hợp báo cáo theo quy định.

TRÚC LY