Hình ảnh tiền lẻ mới được các chủ tài khoản facebook quảng cáo.

Chủ tài khoản Facebook Minh Ba cho biết: “Chị nhận đổi tiền mệnh giá từ 1.000 đồng, 2.000 đồng, 5.000 đồng và 20.000 đồng... Tiền đổi đều mới, còn nguyên sê-ri. Em đổi tiền lẻ bao nhiêu cũng có và được “ship” đến tận nhà…”.

Theo lời của chủ tài khoản này thì họ đã đổi tiền từ lâu, có uy tín vì đổi tiền thấp hơn giá thị trường và bảo đảm đếm đủ tiền cho khách. Ðối với loại tiền mệnh giá 200.000 đồng phí đổi là 5% trên tổng số tiền; loại tiền mệnh giá 100.000 đồng có phí đổi là 6%; loại tiền mệnh giá 50.000 đồng có phí đổi là 8%; 20.000 đồng phí đổi là 10%; 10.000 đồng phí đổi là 15%; tiền loại 2.000 -5.000 đồng có mức phí đổi là “10 ăn 8”, tức là chênh lệch 20%. Ðặc biệt, loại tiền có mệnh giá 500 đồng, 10.000 đồng (loại tiền cotton đã ngưng lưu thông) vì cực kỳ hiếm nên có mức phí “cắt cổ”, phải mất 150-160 ngàn đồng mới có thể đổi được 100 ngàn đồng tiền lẻ.

Khi chúng tôi thắc mắc tại sao giá đổi tiền chênh lệch lại cao như thế, đặc biệt là những loại tiền mệnh giá thấp như 500 đồng hay 10.000 đồng không còn lưu thông nữa, Minh Ba trả lời: Loại tiền 500 đồng đổi mất phí cao vì rất hiếm, năm nay Nhà nước không cho in tiền mệnh giá nhỏ nên cũng không có nhiều. Còn tiền 10.000 đồng phí đổi cũng tương tự vì tờ tiền này màu đỏ, mang ý nghĩa may mắn nên được rất nhiều người ưa chuộng, thường “cháy hàng” sớm hơn các loại khác.

Khi được hỏi về nguồn gốc số tiền lẻ trên, chủ tài khoản Minh Ba cho biết: “Chị giao dịch cho người quen, việc đứng ra đổi tiền chỉ để “ăn” hoa hồng phần trăm chênh lệch một chút thôi. Năm nay tiền lẻ cực kỳ hiếm, chờ sang tháng sau là em có trả chênh lệch cao hơn nữa chưa chắc chị đã có đổi cho em. Có năm giáp tết chị đổi tiền 500, 1.000, 2.000 đồng lên đến 400%  mà cũng không có để đổi”.

Các “đại lý” đổi tiền mới này cũng phân ra hai mức giá cho tiền mới là giá bán buôn và bán lẻ. Thường thì mức đổi 40 triệu đồng trở lên sẽ được tính làm mốc, khách đổi trên 40 triệu đồng sẽ được tính giá bán buôn với mỗi mệnh giá sẽ được giảm 4% phí đổi.

Ngoài tiền lẻ, tiền Việt Nam mới thì trong vài năm trở lại đây, vào dịp tết, các loại ngoại tệ cũng được đổi, rao bán rầm rộ trên các website, Facebook. Trong đó, dịch vụ đổi 2 USD mới và cũ là ồn ào nhất. 2 USD được cho là mang lại nhiều may mắn, tài lộc cho người được lì xì. Vì thế, những năm gần đây, rất nhiều người đã tích cực săn lùng loại tiền này vào dịp Tết. Những tờ tiền USD mới, mức độ đắt rẻ luôn phụ thuộc mã số sê-ri. Với tiền cũ thì dựa vào năm sản xuất để đo giá trị, tờ nào có thời gian phát hành càng lâu thì giá trị càng cao.

Theo quy định hiện hành, hoạt động đổi tiền lẻ hưởng chênh lệch là trái pháp luật và bị nghiêm cấm. Theo Ðiểm a, Khoản 5, Ðiều 30 Nghị định 96/2014/NÐ-CP của Chính phủ, người nào thực hiện các hành vi đổi tiền không đúng quy định như: đổi tiền có phí, đổi tiền không đúng mệnh giá sẽ bị xử phạt hành chính từ 20- 40 triệu đồng.

Tuy nhiên, các tài khoản cá nhân trên Facebook lại không có địa chỉ cụ thể; thậm chí, nhằm đối phó với lực lượng chức năng, có đối tượng tạo một nhóm kín, địa chỉ ảo để hoạt động. 

Trên thực tế, nhằm hạn chế những tiêu cực và tiết giảm chi phí cho ngân sách Nhà nước, từ năm 2013 tới nay, trong dịp tết nguyên đán, Ngân hàng Nhà nước chủ trương không đưa các loại tiền mới in từ 5.000 đồng trở xuống ra lưu thông. Trong dịp tết Nguyên đán 2019, Ngân hàng Nhà nước không đưa ra loại tiền 10.000 đồng mới in. Hiện nay chưa có thông tin về việc có hay không phát hành tiền mới dịp Tết Nguyên đán năm 2020. Do đó, việc đổi tiền qua mạng với số lượng lớn và không kiểm tra được nguồn tiền thì nguy cơ đổi phải tiền giả là khá cao. 

Vì thế, cơ quan chức năng khuyến cáo người dân nên cẩn trọng khi đổi các loại tiền này. Ðồng thời, người dân không đổi tiền lẻ, tiền mới ở những nơi không được phép.

Vũ Nguyệt