Những ngày giữa tháng 10, dọc tuyến đường liên xã Tầm Vu – Vĩnh Công (Tây Ninh), hàng loạt vườn thanh long trĩu quả chờ thu hoạch. Thế nhưng, thay vì niềm vui mùa trái chín, nông dân nơi đây lại chất chứa lo toan.

Ngày 20/10, ông Phạm Văn Tưởng (60 tuổi, ngụ xã Tầm Vu, tỉnh Tây Ninh) ngậm ngùi cho biết vừa thống nhất giá thanh long ruột đỏ với thương lái chỉ 4.500 đồng/kg, không phân biệt loại 1, 2 hay 3.

“Đợt này, gia đình tôi thu hoạch khoảng 1 tấn trái từ 600 gốc thanh long. Với giá này chắc chắn không có đồng lời nào, thậm chí còn phải nợ hơn 20 triệu đồng tiền phân bón, thuốc trừ sâu, chưa kể công lao động”, ông Tưởng buồn bã nói.

Khá hơn một chút, ông Nguyễn Văn Bình (ngụ ấp 7, xã Vĩnh Công, tỉnh Tây Ninh) cho biết vừa bán xong 2 tấn thanh long ruột đỏ trồng trên 4.000m² đất, với giá loại 1 là 8.000 đồng/kg, loại 2 và 3 chỉ 4.000–5.000 đồng/kg. Nếu so với thời điểm cách đây chưa đầy một tháng, giá hiện nay chỉ bằng một phần ba.

Ông Bình chia sẻ: “Khoảng 10 năm trước, cây thanh long giúp người dân nơi đây đổi đời thật sự. Ai cũng hăng hái mở rộng diện tích, đầu tư hệ thống đèn, tưới, kho lạnh. Nhưng mấy năm gần đây, giá cả lên xuống thất thường, khiến nông dân không biết đường nào mà tính, phá bỏ hay vẫn trồng vẫn là bài toán khó”.

Theo ông Bình, chi phí đầu tư cho mỗi vụ thanh long hiện khá cao: phân bón, thuốc, điện thắp đèn xử lý ra hoa, công chăm sóc,... tất cả đều tăng; trong khi đó, giá bán giảm mạnh, khiến người trồng rơi vào khó khăn.

Không chỉ nông dân nhỏ lẻ, những người từng “phất lên” nhờ thanh long cũng lao đao. Ông Nguyễn Phạm Ngọc, từng được gọi là “ông trùm thanh long” ở xã Vĩnh Công, nhớ lại thời hoàng kim: “Trước đây, mỗi ngày tôi xuất hàng trăm tấn thanh long đi khắp nơi, có 3–4 nhà kho lớn. Giờ thì đóng cửa hết, phần cho thuê, phần bỏ trống. Giá cả bấp bênh, không ai dám trữ hàng. Tôi chỉ còn làm trung gian thu mua cho đầu mối khác, coi như bám nghề”.

Theo ông Ngọc, hiện giá thu mua tại vườn đồng loạt giảm sâu. Nguyên nhân chính là “cung vượt cầu”. Năm nay, thanh long cho năng suất cao nhưng đây lại là mùa thu hoạch rộ của nhiều loại trái cây khác, khiến sức tiêu thụ giảm mạnh. Thêm vào đó, mưa bão khiến việc thu hoạch, vận chuyển gặp khó, chi phí bảo quản tăng.

Một nguyên nhân quan trọng khác theo ông Ngọc là thị trường xuất khẩu sang Trung Quốc, đầu ra chủ lực của thanh long Việt Nam đang thu hẹp. Thời điểm này, Trung Quốc cũng bước vào vụ thu hoạch thanh long trong nước, nên lượng nhập từ Việt Nam giảm mạnh, trong khi đó, các thị trường khác vẫn chiếm tỷ trọng rất nhỏ.

Những năm qua, các ngành chức năng địa phương đã thực hiện nhiều giải pháp mở rộng liên kết tiêu thụ, tìm đầu ra bao tiêu sản xuất. Đồng thời khuyến khích nông dân chuyển đổi sang sản xuất theo quy trình ứng dụng công nghệ cao để nâng chất lượng trái. Tuy nhiên, một mặt nào đó, hiện nay, thanh long Tây Ninh vẫn gặp nhiều khó khăn trong khâu tiêu thụ và phụ thuộc thương lái.

Bí thư Đảng ủy xã Thuận Mỹ Nguyễn Văn Khải cho biết, hiện tại ở xã Thuận Mỹ cũng như một số xã lân cận, cây thanh long là cây trồng chủ lực vì phù hợp với đất đai thổ nhưỡng. Tuy nhiên thời gian qua, giá cả bấp bênh, xuống thấp. Thêm vào đó, những ngày nay mưa lớn, nước thoát không kịp nên nhiều diện tích trồng thanh long ở địa phương bị ngập nước.

“Do đó, nhiều hộ phải tốn thêm chi phí dùng máy bơm hút nước ra ngoài để cứu thanh long” - ông Nguyễn Văn Khải nói./.

Lê Đức