Liên kết cùng nông dân

Tân Hưng là nơi có nhiều hộ chuyên canh cây mãng cầu. Gia đình anh Trung nhận vận chuyển mãng cầu từ Tây Ninh cho thương lái tại các chợ ở TP.Hồ Chí Minh. Năm 2008, anh Trung bước vào lĩnh vực kinh doanh mãng cầu tại chợ đầu mối Thủ Đức (TP.Hồ Chí Minh) khi 18 tuổi.

Với cách làm việc có tâm, sẵn sàng chia sẻ khó khăn cùng nông dân, anh Trung dần có thị trường ổn định. Nhưng năm 2020, dịch Covid-19 bùng phát và đỉnh điểm vào năm 2021, hàng loạt vườn mãng cầu ở Tây Ninh bị thua lỗ. Thị trường tiêu thụ bị gián đoán, giá mãng cầu rớt xuống tận đáy. Theo anh Trung, do mãng cầu của bà con trồng theo lối truyền thống, không liên kết nên chỉ bán cho thương lái đưa về chợ đầu mối, không thể tiếp cận thị trường cao hơn.

“Khi chợ bị động, giá cả vì vậy cũng không ổn định”, anh Trung nói. Từ ý nghĩ phải cải thiện đời sống của bà con nông dân địa phương, năm 2022, anh Trung thành lập Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Minh Trung (gọi tắt HTX Minh Trung).

Từ một người chưa từng làm nông, anh Trung bắt tay cùng bà con nông dân liên kết làm mãng cầu. Anh tự học hỏi kinh nghiệm của người dân, đọc nhiều tài liệu kỹ thuật qua sách vở, tham khảo thực tế cách làm nông của nước ngoài. Từ vốn kiến thức có được, anh hướng dẫn ngược lại cho bà con để nâng cao giá trị của trái mãng cầu.

Năm 2024, anh Trung còn thành lập Hội quán mãng cầu. Đây là nơi bà con nông dân trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm cùng nhau; cũng như giúp người trồng mãng cầu có cơ hội tiếp cận những kiến thức mới nhất về khoa học kỹ thuật, chính sách hỗ trợ nông nghiệp từ Nhà nước, nhà khoa học, nhà kinh doanh.

HTX Minh Trung hiện có 7 thành viên chính thức, liên kết với hơn 100 hộ nông dân. Từ nỗ lực của các thành viên và nông dân, trái mãng cầu của HTX trở thành sản phẩm OCOP 4 sao; 100 ha mãng cầu với sản lượng 3.000 tấn/năm được chứng nhận VietGAP; HTX cũng liên kết 500 ha đất sản xuất mãng cầu an toàn và có Chỉ dẫn địa lý “Mãng Cầu Bà Đen”.

Với nhiều đơn vị, OCOP là đích đến. Nhưng với Minh Trung, đó chỉ là điểm khởi đầu cho một hành trình dài hơn: hành trình làm nông sản sạch. Nhiều tâm huyết với cây mãng cầu, anh bắt đầu xây dựng vùng nguyên liệu sạch, chuẩn hoá chất lượng sản phẩm để hướng tới thị trường rộng hơn.

Vườn mãng cầu hữu cơ

Với mong muốn bà con cùng thực hiện vườn mãng cầu hữu cơ, nhưng anh Trung biết rằng, thói quen trồng trọt và tâm lý dè dặt của người nông dân là trở ngại lớn nhất. Do vậy, anh bắt tay làm mẫu. Anh Trung hình thành vườn mãng cầu hữu cơ trên diện tích 2 ha cách đây 1 năm. Để theo dõi kỹ thuật một cách chi tiết, anh chia vườn thành 8 lô, mỗi lô khoảng 250m² với hơn 230 gốc mãng cầu.

Không ai hướng dẫn, không có sẵn công thức, Minh Trung bắt đầu hành trình làm mãng cầu sạch bằng chính quá trình tự học. Anh học cách ủ phân vi sinh, nhận biết vi khuẩn có lợi trong đất, điều chỉnh quy trình phân bón theo từng giai đoạn phát triển của cây. Và đặc biệt, hạn chế tối đa sử dụng hoá chất trong vườn.

Để làm được điều này, anh Trung chủ động kết nối với Viện Cây ăn quả miền Nam và một số doanh nghiệp đối tác để đặt hàng các giải pháp sinh học nhằm kiểm soát sâu bệnh cho cây mãng cầu. Mọi quy trình đều đang được anh Trung thử nghiệm, điều chỉnh trên từng lô nhỏ và ghi chép cận thẩn, làm tư liệu sau này chuyển giao rộng rãi cho các thành viên HTX. Những trái mãng cầu sạch của vườn dần đạt theo mong muốn: hình thức đẹp, trọng lượng tốt, chất lượng đồng đều.

“Trải qua hơn 1 năm thí điểm thực hiện, đến nay, tôi nhận thấy hiệu quả đạt được khoảng 90% mong muốn của mình. Thu hoạch 1 lô khoảng 2,5 tấn. 15 ngày thu hoạch 1 lô. Nhưng để có thành quả này, tôi đã trải qua rất nhiều lần thất bại. Có những đợt trái thành phẩm bị hư, nứt. Có những lần, kế hoạch đề ra không đạt do ảnh hưởng thời tiết, trái không chín theo thời gian dự kiến”, anh Trung chia sẻ.

90% quy trình của vườn hiện nay sản xuất theo hướng hữu cơ. So với cách trồng truyền thống, trồng mãng cầu hữu cơ chi phí đầu vào như phân bón, thuốc hoá học giảm đáng kể; hệ sinh thái trong đất phục hồi rõ rệt; cây sinh trưởng ổn định, ít phụ thuộc vào kích thích tăng trưởng.

Tuy nhiên, chi phí nhân công và thời gian chăm sóc tăng gấp nhiều lần, đòi hỏi người làm phải thật sự kiên nhẫn. “Nếu chỉ nhìn lợi nhuận trước mắt sẽ dễ dàng bỏ cuộc. Nhưng nếu nhìn vào lợi ích lâu dài sẽ thấy đây là cách làm nông nghiệp mà mọi người cần hướng đến”, anh Trung khẳng định.

Anh Trung cho biết thêm, chăm sóc mãng cầu theo hướng hữu cơ khác biệt ở nhiều điểm. Trước hết là kiểm soát độ rậm rạp của tán cây để hạn chế sâu bệnh. Việc sử dụng các loại vi sinh vật có lợi hoặc vi sinh bản địa tự nuôi để xử lý nấm bệnh cũng là điểm then chốt. Đặc biệt, anh Trung không sử dụng thuốc diệt cỏ nên vườn mãng cầu luôn có thảm cỏ xanh, giữ độ ẩm cho đất và là môi trường cho các vi sinh vật có lợi phát triển.

“Hơn cả giá trị kinh tế, việc canh tác hữu cơ mang lại cho tôi một cảm giác rất đặc biệt, khi cảm nhận được sự phục hồi của đất đai, sự trở lại của các hệ sinh thái tự nhiên. Điều này thể hiện ở việc chim chọn làm tổ trên cây mãng cầu; các loài côn trùng như trùn, dế… phát triển. Sau một năm thực hiện, tôi nhận ra đây là hướng đi cần phải chuyển đổi. Khi đất khoẻ, cây khoẻ, trái cũng ngon và chất lượng hơn”, anh Trung bộc bạch.

Không chỉ dừng lại ở sản xuất, Minh Trung còn kỳ vọng mô hình mãng cầu hữu cơ có thể kết hợp với du lịch nông nghiệp, mang lại những trải nghiệm thú vị cho du khách. Hiện HTX đang hoàn thiện vườn mẫu theo hướng trải nghiệm để phục vụ khách đoàn hoặc các nhóm giáo dục nông nghiệp.

Hiện nay, người tiêu dùng đặc biệt quan tâm đến sản phẩm hữu cơ, sản phẩm sạch, có truy xuất nguồn gốc. Việc phát triển mãng cầu sạch không chỉ đáp ứng xu thế, mà còn là trách nhiệm với cộng đồng. Đó cũng là lý do anh Lê Minh Trung- một “nông dân thế hệ mới” hướng đến.

Hoà Khang – Khải Tường