Toàn cảnh phiên họp chiều ngày 6.11

Phát biểu thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đấu thầu, đại biểu Trần Hữu Hậu – Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh cho rằng, ngày 24.8 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 138/2024/NĐ-CP. Theo đó, các địa phương, cơ quan, đơn vị có thể sử dụng kinh phí chi thường xuyên đến 15 tỷ đồng để mua sắm trang thiết bị, cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng. Đây là một tin vui lớn với các địa phương trong cả nước và nhiều bộ, ngành, là kết quả của những tranh luận nóng, thậm chí là rất nóng suốt 4 kỳ Quốc hội.

Đại biểu Hậu cũng nhấn mạnh, những ngày này khi các địa phương, bộ, ngành đang xây dựng kế hoạch năm 2025 thì với quy định này, hàng ngàn và có thể hàng chục ngàn cán bộ, công chức, viên chức khi phân bổ, sử dụng kinh phí chi thường xuyên sẽ không còn phải sợ sai, sợ trách nhiệm.

Điều đó cho thấy tác động hiệu quả, mạnh mẽ trong tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế như Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhiều lần nhấn mạnh. Gỡ điểm nghẽn về phân bổ, sử dụng kinh phí chi thường xuyên không chỉ gỡ về thủ tục mà còn giúp củng cố bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, trao cho họ quyền quyết định những vấn đề tương xứng với thẩm quyền của họ ở địa phương và cơ quan họ công tác, tạo động lực và xung lực cho họ làm việc và sáng tạo.

Như vậy, chỉ với một thay đổi, một con số, trong vấn đề này chúng ta sẽ không còn phải sử dụng nhiều phương thức không mấy hiệu quả để tuyên truyền, động viên, nhắc nhở, kiểm điểm cán bộ, công chức, viên chức về tình trạng sợ sai, sợ trách nhiệm, bởi vì đã không còn quy định khiến cho họ phải sợ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp.

Đại biểu Trần Hữu Hậu cho biết thêm, chỉ vài tháng nữa sẽ có hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn cán bộ, công chức, viên chức, trong đó có nhiều người hôm nay đã ngẩng cao đầu sẽ lại sợ sai, sợ trách nhiệm.

Bởi lẽ, các hạng mục được ghi vốn từ kinh phí chi thường xuyên sẽ bước vào đấu thầu. Hiện nay, các công việc mua sắm, cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng các hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng sử dụng kinh phí chi thường xuyên có giá trị trên 100 triệu đồng áp dụng theo điểm m khoản 2 Điều 23 Luật Đấu thầu thuộc loại sẽ phải đấu thầu. Đây là quy định đã có từ lâu, không còn phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, với sự trượt giá vật tư, nguyên liệu, chi phí nhân công.

“Tôi tin rằng không ít cán bộ, không ít đại biểu trong hội trường này đã từng lắc đầu ngao ngán khi những công việc đơn giản như lợp lại mái nhà, trám mấy bức tường nứt và sơn lại, thay gạch lót nền bong tróc có tổng giá trị trên 100 triệu đồng phải làm thủ tục đấu thầu”- đại biểu Hậu ví von.

Đại biểu cho biết thêm, ngày hôm qua, một đại biểu cơ quan Trung ương nói với tôi là rất bó, không chỉ trong việc mua thiết bị hay xây lắp, nếu tổ chức một hội thảo chuyên ngành kinh phí trên 100 triệu đồng cũng phải đấu thầu, có những khoản mua sắm hằng năm giống nhau nhưng năm nào cũng phải đấu thầu lại, vừa không thực tế, mất thời gian, công sức mà kinh phí tăng thêm trên chục triệu, rất xót xa.

Theo tính toán dựa trên các quy định hiện hành, đối với gói thầu xây lắp, mua sắm thiết bị, dịch vụ phi tư vấn có giá trị trên 100 triệu đồng khi sử dụng phương thức chào hàng cạnh tranh cũng phải qua các bước lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ mời thầu, đăng tải hồ sơ mời thầu điện tử, tiếp đó là đánh giá, lựa chọn nhà thầu, thẩm định, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu. Cả quy trình ấy mất ít nhất 31 ngày và 11 triệu đồng.

Đại biểu Trần Hữu Hậu phát biểu thảo luận dự án Luật Đấu thầu.

Bên cạnh đó, với gói thầu tư vấn phải tổ chức đấu thầu với phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ thông thường phải mất ít nhất 48 ngày do phải thêm một số bước như đánh giá hồ sơ đề xuất kỹ thuật, đánh giá hồ sơ đề xuất tài chính, thẩm định kết quả đánh giá hồ sơ đề xuất kỹ thuật…

Đại biểu cũng cho biết thêm, một điều chúng ta có thể thấy rõ là với những công việc đơn giản, chi phí vài trăm triệu như ví dụ ở trên, những mục tiêu quan trọng của đấu thầu như chọn được những nhà thầu có năng lực về kỹ thuật, công nghệ, về tài chính hay tiết kiệm chi phí không mấy có ý nghĩa, mà trái lại phải mất thêm chi phí không đáng có, nhất là mất thời gian, công sức khá lớn của nhiều người, nhiều đơn vị liên quan.

Hơn thế nữa, có thể còn phát sinh tiêu cực và trong không ít trường hợp đấu thầu chỉ là hình thức, làm chỉ để cho đúng thủ tục và để không bị cấp trên và các cơ quan chức năng xem xét, kiểm điểm.

Vì vậy, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét sửa đổi điểm m, khoản 1, Điều 23 của Luật Đấu thầu và các điều khoản khác liên quan theo hướng nâng mức phải tổ chức đấu thầu với các công việc sử dụng chi thường xuyên lên bằng với đầu tư công, tức là với gói thầu tư vấn thì trên 500 triệu đồng, với gói thầu mua sắm xây lắp dịch vụ phi tư vấn thì trên 1 tỷ đồng.

“Chúng ta đã nói nhiều, làm nhiều để cải cách hành chính, tháo gỡ vướng mắc, tạo sự thông thoáng cho doanh nghiệp, cho người dân. Tôi cho rằng chúng ta cần phải mạnh mẽ tháo gỡ vướng mắc, tạo sự thông thoáng ngay trong bộ máy hành chính, trong các cơ quan, đoàn thể của chúng ta.

Bởi lẽ, bên trong mà chưa thông thì e rằng bên ngoài khó thoáng được. Cán bộ, công chức, viên chức còn bị gò bó, phải thực hiện các thủ tục nhiêu khê cho những việc cần thiết, nhỏ nhoi thì khó có thể có tâm thế để mạnh dạn tạo sự thông thoáng cho người dân và doanh nghiệp”- đại biểu Hậu nhấn mạnh.

Tố Tuấn (lược ghi)