Phần đất vợ chồng ông Mỹ thế chấp ngân hàng tại ngã tư Lê Lợi - 30.4

Vừa qua, TAND thành phố Tây Ninh đưa vụ án: “Tranh chấp dân sự về yêu cầu toà án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu” giữa nguyên đơn là vợ chồng ông Nguyễn Văn Mỹ, Nguyễn Thị Tuyết Huệ (ngụ ấp Long Chí, xã Long Thành Trung, huyện Hoà Thành) và bị đơn là Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam - Chi nhánh Tây Ninh (Ngân hàng Công thương) ra xét xử trở lại, với quyết định bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của vợ chồng ông Mỹ.

Vụ án dân sự này, trước đây, được dư luận quan tâm, khi cả hai bản án sơ thẩm, phúc thẩm chấp nhận đơn khởi kiện của nguyên đơn nhưng sau đó, bản án bị VKS kháng nghị và bị TAND tối cao huỷ án, xét xử lại.

THAY ÐỔI NỘI DUNG KHỞI KIỆN

Tại phiên toà sơ thẩm, vợ chồng ông Mỹ trình bày: tháng 6.2001, vợ chồng ông Mỹ ký hợp đồng tín dụng với Ngân hàng Công thương vay 355 triệu đồng, thế chấp phần đất thổ cư diện tích 234m², trên đất có căn nhà cấp 4 (tại phường 2, thành phố Tây Ninh), đất thổ cư diện tích 951,8m² (tại phường 3, thành phố Tây Ninh), đất thổ cư diện tích 1.501m² (ấp Long Chí, xã Long Thành Trung, huyện Hoà Thành) và 2 xe tải.

Thời hạn vay vốn 12 tháng, đến ngày 19.6.2002 là hạn trả nợ cuối cùng. Ngày 27.6.2001 và ngày 31.7.2001, vợ chồng ông Mỹ trả 2.840.000 đồng tiền lãi.

Thời gian này, bà Huệ bị bệnh nên hai vợ chồng đưa nhau đến thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh trị bệnh nên chưa đóng lãi ngân hàng.

Tháng 12.2013, khi về Tây Ninh, vợ chồng ông Mỹ mới biết tài sản thế chấp đã bị phát mãi trả nợ ngân hàng.

Ngân hàng chỉ cung cấp bản photocopy thông báo bán đấu giá tài sản và các phiếu thu tiền bán đấu giá. Lúc này, vợ chồng ông Mỹ biết ngân hàng bán đấu giá phần đất 234m², phần đất 951,8m² vào ngày 9.10.2001 (sau khi vay chưa được 4 tháng, chưa hết hạn hợp đồng).

Ngày 24.7.2002, vợ chồng ông Mỹ bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Tây Ninh khởi tố tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”, đến năm 2013, cơ quan này ra quyết định đình chỉ điều tra.

Ngày 24.1.2014, vợ chồng ông Mỹ nhận thông báo của ngân hàng cho biết, ngân hàng đã chuyển số tiền phát mãi tài sản còn dư trên 133 triệu đồng cho Chi cục THADS huyện Hoà Thành. Việc bán đấu giá tài sản này, vợ chồng ông Mỹ không hay biết, đồng thời ngân hàng cũng không thông qua trung tâm bán đấu giá là trái quy định, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của vợ chồng ông.

Trước khi xét xử sơ thẩm trở lại vụ án này, vợ chồng ông Mỹ thay đổi nội dung khởi kiện. Cụ thể, vợ chồng ông Mỹ yêu cầu toà án huỷ hai hợp đồng vay thế chấp 234m² và 951,8m², đề nghị xác định ngân hàng bán hai tài sản trên là trái pháp luật, huỷ bỏ các hợp đồng mua bán nhà đất giữa ngân hàng với các ông Tạ Thanh Liêm, Trương Văn Rồi và các giấy CNQSDÐ đã cấp cho những người khác liên quan đến 2 phần đất này, đồng thời buộc ngân hàng và những người ở trên đất phải di dời tài sản trả lại hiện trạng ban đầu cho vợ chồng ông Mỹ.

Vợ chồng ông Mỹ còn kiến nghị cấp lại giấy CNQSDÐ cho vợ chồng ông, đề nghị toà buộc ngân hàng bồi thường số tiền mà Nhà nước đã bồi thường cho ông Liêm trên 73 triệu đồng, ông Rồi trên 147 triệu đồng khi Nhà nước làm đường trước đây.

Ngược lại, đại diện Ngân hàng Công thương cho biết, ngân hàng cấp tín dụng cho vợ chồng ông Mỹ vay 355 triệu đồng, lãi vay trả vào ngày 19 hằng tháng.

Vợ chồng ông Mỹ ký 4 hợp đồng bảo đảm vay, gồm 3 hợp đồng thế chấp nhà đất và 1 hợp đồng cầm cố xe, tổng giá trị bảo đảm trên 500 triệu đồng. Sau đó, vợ chồng ông Mỹ bỏ địa phương đi nhưng không thông báo cho ngân hàng biết.

Từ kỳ lãi ngày 18.8.2001, vợ chồng ông Mỹ đã vi phạm nghĩa vụ thanh toán. Vì vậy, ngân hàng căn cứ thoả thuận tại hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp thực hiện quyền chuyển nợ quá hạn, chấm dứt duy trì cho vay và áp dụng các biện pháp thu hồi nợ trước hạn theo đúng thoả thuận giữa hai bên, đúng quy định pháp luật.

Qua làm việc với các con của vợ chồng ông Mỹ - là những người đang quản lý tài sản của vợ chồng ông Mỹ để xử lý tài sản thu hồi nợ, ngân hàng cho biết vào tháng 9.2001, các bên đã thống nhất định giá tài sản bảo đảm, bàn giao tài sản và đồng ý để ngân hàng trực tiếp bán tài sản.

Sau đó, ngân hàng đã thông báọ niêm yết, tổ chức cho những người có nhu cầu đăng ký mua hai tài sản trên, thu hồi trên 362 triệu đồng, thừa trên 133 triệu đồng, ngân hàng chuyển theo yêu cầu của Chi cục THADS Hoà Thành.

Việc xử lý tài sản vợ chồng ông Mỹ công khai, minh bạch, vợ chồng ông Mỹ buộc phải biết. Mặt khác, vợ chồng ông Mỹ cũng đã thừa nhận với Cơ quan Cảnh sát điều tra lý do bỏ trốn là không có khả năng trả nợ.

Vợ chồng ông Mỹ liên lạc các con, họ cũng biết được ngân hàng bán tài sản. Ngân hàng Công thương không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của vợ chồng ông Mỹ, vì vợ chồng ông vi phạm nghĩa vụ thanh toán với ngân hàng.

Ðại diện Ngân hàng Công thương khẳng định, ngân hàng bán tài sản đúng Nghị định số 178/1999/NÐ-CP ngày 29.12.1999 của Chính phủ về bảo đảm tiền vay cho các tổ chức tín dụng và Thông tư liên tịch của NHNN-BTP-BTC-BCA-TCÐC.

HỢP ÐỒNG PHOTOCOPY KHÔNG CÓ GIÁ TRỊ

Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho vợ chồng ông Mỹ, luật sư Trần Văn Hiếu (Ðoàn Luật sư thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, ngân hàng đã bán tài sản của vợ chồng ông Mỹ theo hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp, nhưng ngân hàng không cung cấp được bản chính những hợp đồng này.

Theo biên bản lấy lời khai ngày 27.4.2016, đại diện ngân hàng xác nhận không còn bản chính. Do đó, theo luật sư, hai bản sao y hợp đồng trên là giả mạo, không có giá trị pháp lý. Luật sư Hiếu dẫn chứng, theo quy định tại Ðiều 731, 732 Bộ luật Dân sự năm 1995, việc thế chấp QSDÐ phải lập thành văn bản, đăng ký thế chấp tại UBND cấp có thẩm quyền. Vì vậy, ngân hàng bán tài sản của vợ chồng ông Mỹ để thu hồi nợ là trái pháp luật.

Ngoài ra, ngân hàng còn vi phạm thủ tục bán tài sản tại Thông tư liên tịch số 03/2001/TTLT của NHNN-BTP-BTC-BCA-TCÐC là không thông báo bằng văn bản cho vợ chồng ông Mỹ, vi phạm Nghị định số 178/1999/NÐ-CP về định giá tài sản, khi ngân hàng bán tài sản thu hồi nợ theo giá thoả thuận tại hợp đồng thế chấp là trái pháp luật. Luật sư Hiếu đề nghị HÐXX chấp nhận yêu cầu khởi kiện của vợ chồng ông Mỹ.

Trong khi đó, luật sư Ðỗ Hồng Thái- người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp Ngân hàng Công thương cho rằng, ngân hàng căn cứ theo thoả thuận trong hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp để bán tài sản thu hồi nợ trước hạn là do vợ chồng ông Mỹ vi phạm nghĩa vụ trả tiền lãi là hoàn toàn đúng quy định pháp luật.

Luật sư Thái đề nghị HÐXX không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của vợ chồng ông Mỹ. Trong trường hợp này, lỗi hoàn toàn do vợ chồng ông Mỹ.

LỖI TRỰC TIẾP TỪ VỢ CHỒNG ÔNG MỸ

Trên cơ sở trình bày của các đương sự, những người có quyền, nghĩa vụ liên quan, tranh tụng các bên, HÐXX nhận định: Vợ chồng ông Mỹ trả tiền lãi được trên 2,8 triệu đồng, sau đó ngưng không tiếp tục trả lãi đúng hạn. Vợ chồng ông Mỹ cố tình lánh mặt do có nhiều người đòi nợ.

Ngày 31.10.2001, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an khởi tố vụ án hình sự, sau đó có lệnh truy nã đối với vợ chồng ông Mỹ. Ngày 19.8.2001, vợ chồng ông Mỹ vi phạm hợp đồng nên ngân hàng chấm dứt hợp đồng trước thời hạn, và xử lý tài sản bảo đảm để thu hồi nợ trước hạn theo thoả thuận tại hợp đồng là đúng quy định pháp luật.

HÐXX cho rằng, theo quy định tại Khoản 1, Ðiều 34 Nghị định 178/1999/NÐ-CP của Chính phủ về bảo đảm tiền vay cho các tổ chức tín dụng và Thông tư số 03/2001/TTLT của NHNN, BTP, BCA, BTC, TCÐC hướng dẫn xử lý tài sản bảo đảm tiền vay để thu hồi nợ của các tổ chức tín dụng, thì ngân hàng có quyền xử lý tài sản bảo đảm là QSDÐ, tài sản gắn liền với đất theo thoả thuận trong hợp đồng.

Vào ngày 11.12.2001 và 13.9.2001, các con của vợ chồng ông Mỹ, thống nhất định giá tài sản, đồng ý giao cho ngân hàng được trực tiếp bán tài sản.

Hai bên có lập biên bản xử lý tài sản. Sau đó, ngân hàng thông báo trên báo, niêm yết công khai tại nhà vợ chồng ông Mỹ, tại UBND phường. HÐXX cũng cho biết, ngân hàng tổ chức bán tài sản, người mua trúng giá cao nhất, có mặt các con của vợ, chồng ông Mỹ.

Về việc vợ chồng ông Mỹ cho rằng ngân hàng tự ý bán tài sản, không có mặt vợ chồng ông, gia đình ông không biết, HÐXX dẫn chứng, tại bút lục số 120 thể hiện con của vợ chồng ông Mỹ biết việc ngân hàng phát mãi tài sản.

Công văn của Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an Tây Ninh cho biết, trong thời gian trốn tránh, vợ chồng ông Mỹ có liên lạc với con nên biết ngân hàng phát mãi tài sản.

Vì vậy, vợ chồng ông Mỹ cho rằng ngân hàng phát mãi tài sản trái pháp luật là không có cơ sở. HÐXX cũng cho rằng, xét về yếu tố lỗi, vợ chồng ông Mỹ vi phạm nghĩa vụ thanh toán theo hợp đồng, cố tình bỏ trốn khỏi địa phương trên 12 năm nên có lỗi trực tiếp.

Ngân hàng xử lý tài sản là QSDÐ, nhưng không đăng ký thông báo yêu cầu xử lý tài sản theo quy định pháp luật về đăng ký giao dịch bảo đảm với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo Thông tư số 03/2001/TTLT là lỗi gián tiếp.

HÐXX cũng xác định, việc ngân hàng chuyển nhượng đất cho ông Liêm, ông Rồi theo đúng quy định pháp luật, giá đất bán thời điểm này không gây thiệt hại cho vợ chồng ông Mỹ.

Trong đơn khởi kiện cũng như tại phiên toà, vợ chồng ông Mỹ thừa nhận ký hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp tài sản. Theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, đây là sự kiện không phải chứng minh nên bác lập luận của luật sư Hiếu cho rằng, ngân hàng sử dụng bản photocopy hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp trái pháp luật là không có cơ sở.Do đó, HÐXX tuyên không chấp nhận toàn bộ đơn khởi kiện của vợ chồng ông Mỹ.

Về vụ án này, trước đây vào năm 2016, vợ chồng ông Mỹ khởi kiện Ngân hàng Công thương với nội dung yêu cầu toà án huỷ kết quả bán đấu giá tài sản, đòi bồi thường thiệt hại vì cho rằng ngân hàng bán tài sản thế chấp thu hồi nợ trái quy định.

Sau khi qua hai cấp xét xử sơ thẩm và phúc thẩm, bản án có hiệu lực pháp luật, Chi cục Thi hành án dân sự thành phố Tây Ninh ra quyết định thi hành án với nội dung: Ngân hàng Công thương phải trả cho vợ chồng ông Mỹ trên 6,6 tỷ đồng.

Trong lúc cơ quant thi hành án đang tổ chức thi hành án, VKSND cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh có văn bản đề nghị tạm dừng thi hành án. Ba tháng sau, VKSND cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh có quyết định kháng nghị bản án.

Sau đó, Toà án nhân dân tối cao có quyết định giám đốc thẩm huỷ bản án sơ thẩm và phúc thẩm yêu cầu cấp sơ thẩm xét xử lại.

ÐỨC TIẾN