Các chuyên gia nước ngoài có thể tháp tùng cùng những phái viên quốc tế được Tehran mời đến quốc gia Hồi giáo này để thanh sát các cơ sở hạt nhân, trước khi diễn ra cuộc hội đàm về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran.

Đây là tuyên bố của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, Ramin Mehmanparast trong một phản ứng trước những lo ngại của một số đại biểu các nước nói rằng, họ không đủ trình độ để thanh sát các cơ sở hạt nhân. Theo ông Ramin Mehmanparast, lời mời của Iran đến đại diện các quốc gia như: Nga, Trung Quốc, các thành viên trong khối EU, các quốc gia phát triển và các nước Ả-rập, cũng có thể dành cho những chuyên gia.

Ramin Mehmanparast cho biết, lời mời của Tehran nhằm mục đích tạo sự tin tưởng đối với cộng đồng quốc tế hướng đến cuộc hội đàm với các cường quốc thế giới về chương trình hạt nhân gây tranh cãi, theo kế hoạch sẽ diễn ra tại thủ đô Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 21.1 tới.

Ảnh dự án nhà máy nước nặng Arak của Iran, toạ lạc cách  thủ đô Tehran 190km về phía tây nam. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, đề nghị của Iran lại không bao gồm Mỹ, một trong những quốc gia chỉ trích Iran nhiều nhất. Nhiều người nhận thấy rằng, đây là một nỗ lực để chia rẽ các nước tham gia trong cuộc hội đàm hạt nhân. Hiện có một số nước đã cho biết ý định bỏ qua chuyến đi này.

Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu (EU) về Ngoại giao, Catherine Ashton đã tuyên bố là EU sẽ không tham gia trong chuyến thăm Iran lần này, và rằng việc thanh sát các cơ sở hạt nhân nên để cho Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế của Liên Hợp Quốc (IAEA) thực hiện.

Hôm 13.1, Trung Quốc cũng tỏ thái độ không chắc chắn về việc nhận lời mời của Iran. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Hong Lei nói rằng “vì quan chức đại diện đến thủ đô Vienna, Áo của chúng tôi hiện đã trở về, nên việc đến thăm Iran sẽ rất khó cho ông ấy”.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov lại nhận định, lời mời này “đáng quan tâm như bất kỳ thái độ nào biểu hiện sự cởi mở trong quan hệ với cộng đồng quốc tế”, nhưng duy trì việc này có thể không thay thế được các hoạt động thanh sát của IAEA, hay các cuộc hội đàm hứa hẹn thành công ở Istanbul.

Được biết, các cơ sở mà Tehran mời đại diện các nước đến thăm lần này bao gồm, cơ sở làm giàu uranium tại Natanz và lò phản ứng Arak, nơi Iran đang xây dựng một nhà máy nước nặng sản xuất plutonium. Cả hai nhà máy này đều bị phương Tây nghi ngờ có thể được dùng phục vụ tham vọng chế tạo vũ khí hạt nhân. 

Trong một diễn biến khác, hôm 13.1, Bộ Tài chính Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt với 24 công ty vận tải biển, trong đó có 20 công ty của Hong Kong, với cáo buộc là chi nhánh của Hãng vận tải biển Cộng hoà Hồi giáo Iran (IRISL) - vốn đang bị quốc tế trừng phạt vì tham gia vào chương trình vũ khí của Tehran.

Biện pháp trừng phạt mới của Mỹ nhằm cô lập Iran khỏi hệ thống tài chính quốc tế, và việc hạn chế giao thương khiến Iran khó có thể vận chuyển vũ khí hay nguyên liệu hạt nhân.

Kể từ khi Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đưa ra các biện pháp trừng phạt Tehran tháng 6.2010, Mỹ đã nỗ lực cách ly những đơn vị kinh doanh có liên quan đến chương trình phát triển quân sự của Iran.

THUÝ TRINH

(Theo Reuters/AFP)