Nghị định 110/2005/NĐ-CP của Chính phủ quy định: Bán hàng đa cấp là phương thức tiếp thị để bán lẻ hàng hoá đáp ứng các điều kiện quy định tại Khoản 11, Điều 3 Luật Cạnh tranh. Doanh nghiệp chỉ được tổ chức bán hàng đa cấp sau khi được cấp Giấy đăng ký tổ chức bán hàng đa cấp… Hàng hoá được kinh doanh theo phương thức bán hàng đa cấp phải đáp ứng các điều kiện sau đây: Đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, an toàn, vệ sinh thực phẩm theo quy định của pháp luật; đảm bảo rõ ràng, hợp pháp về nguồn gốc, xuất xứ, tính năng, công dụng của hàng hoá; có nhãn hàng hoá theo đúng quy định của pháp luật.

Kỳ 3:  Ai quản lý giá, chất lượng?

Gần đây, tại một số quán cà phê ở Tây Ninh xuất hiện nhiều “nhóm” kinh doanh đa cấp. Đây là những thành viên trong cùng một “mạng” gặp mặt để trao đổi công việc “kinh doanh”. Đồng thời, đây cũng là những buổi “tư vấn khách hàng”, mời gọi nhiều phụ nữ tham gia bán hàng đa cấp: “Chỉ tranh thủ thời gian rảnh rỗi để kiếm thêm thu nhập đáng kể”. Đây là một “mạng” kinh doanh đa cấp mới cùng các sản phẩm được giới thiệu do Công ty TNHH Amway Việt Nam (Khu Công nghiệp Amata, Đồng Nai) sản xuất. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của phóng viên, Công ty TNHH Amway Việt Nam đăng ký ngành nghề kinh doanh là: “Sản xuất hoá chất và các sản phẩm từ hoá chất”; ngành nghề sản xuất là: “Sản xuất, gia công, pha chế các sản phẩm tiêu dùng bao gồm mỹ phẩm, sản phẩm vệ sinh gia dụng và thực phẩm chức năng”. Chẳng lẽ, Công ty này còn “kiêm” thêm chức năng kinh doanh đa cấp?

Thận trọng khi dùng các sản phẩm có liên quan đến sức khoẻ, nhất là đối với trẻ em

Khi tiếp xúc với khách hàng, các nhóm kinh doanh đa cấp này đều giới thiệu họ là nhân viên của Công ty Amway. Các sản phẩm được họ kinh doanh đa cấp khá “nhạy cảm”: “Bộ sản phẩm chăm sóc da dành cho bé”, sản phẩm làm đẹp cho phụ nữ và thực phẩm chức năng. Việc kinh doanh các sản phẩm của Amway khá đơn giản. Để tham gia kinh doanh đa cấp, khách hàng phải mua các sản phẩm Amway của “người thuộc Công ty”. Sau đó, khách hàng sẽ được tính “điểm” dựa trên giá trị sản phẩm. Ví dụ như bộ sản phẩm chăm sóc da dành cho bé (gồm 2 chai dầu gội- sữa tắm và sữa dưỡng ẩm) được bán cho “nhà phân phối” với giá 230.000 đồng nhưng bán cho khách hàng… 264.000 đồng. Nhà phân phối còn được tính điểm mỗi bộ sản phẩm này (16,2 điểm) để hưởng hoa hồng, 1 điểm tương đương 15.500 đồng. Từ 600 điểm trở xuống, nhà phân phối sẽ được hưởng 6% hoa hồng; 1.200 điểm được hưởng 9%; 2.400 điểm được hưởng 12%... từ 10.000 điểm trở lên được hưởng 21%... Ngoài ra còn có hoa hồng lãnh đạo 4%, 0,25% hoa hồng Emerald… Tính theo mức “chi thưởng” trên, việc kinh doanh đa cấp sản phẩm Amway quả là thu quá nhiều lợi nhuận, nhiều người ham là phải.

Tuy nhiên, tiếp xúc với phóng viên, một số người đã từng tiếp xúc với sản phẩm Amway qua hệ thống bán hàng đa cấp cho rằng giá bán các sản phẩm này quá cao so với nhiều sản phẩm khác cùng chủng loại, kể cả sản phẩm nhập khẩu từ các hãng mỹ phẩm tên tuổi. Một số người thì tỏ ra “thận trọng sử dụng” những sản phẩm này. “Có thể sản phẩm Amway được sản xuất theo các tiêu chuẩn nhất định ở Việt Nam, không phải là hàng trôi nổi. Tuy nhiên, giá trị thực ở mức nào thì khó mà biết được. Tôi thấy giá các sản phẩm này quá cao so với các sản phẩm cùng chủng loại trên thị trường mà gia đình đã sử dụng, có chất lượng tốt. Tất nhiên, các sản phẩm được kinh doanh đa cấp thì không thể “rẻ”. Bán với giá như trên thị trường thì lấy gì mà trả hoa hồng”, một chị là công chức nói.

Trong lịch sử thương mại thế giới, chưa có một phương thức kinh doanh nào gây nhiều tranh cãi, trái chiều và liên tục như Multi Level Marketing (Kinh doanh đa cấp) kể từ lúc mới xuất hiện.

Ngoài “các nhà phân phối” sản phẩm Amway, một số người giới thiệu là “nhà phân phối” của các mạng kinh doanh đa cấp khác như Avon, Oriflame, Herbal Life, Sophie hiện cũng đang chọn… các quán cà phê làm nơi “tư vấn”, quảng cáo mời gọi khách hàng tham gia kinh doanh mạng. Gần đây, như Báo Tây Ninh phản ánh vào cuối năm 2010, Tây Ninh cũng đã xuất hiện một mạng lưới kinh doanh đa cấp mà một số báo chí ở các địa phương khác gọi là: “trò lừa đảo mang tên vừa đi du lịch vừa kiếm tiền” của cái gọi là Công ty DHT.

Ngoài ra, có một sản phẩm xuất hiện ở Tây Ninh từ khoảng 5 năm nay, được giới thiệu là “máy cân bằng ion”, do nhà máy Z755 thuộc Bộ Quốc phòng sản xuất. Các sản phẩm này được bán dưới dạng đa cấp với giá trên 2,5 triệu đồng/máy. Theo quảng cáo của một số người giới thiệu là “nhân viên kinh doanh trong mạng của Công ty Viet- Am”, hiện ở Thị xã và nhiều huyện khác đều có các “chi nhánh, văn phòng” của Công ty Viet- Am, nhà phân phối sản phẩm này. Theo quảng cáo, máy có công năng và tác dụng: chăm sóc, phục hồi, nâng cao sức khoẻ; giúp ngủ ngon và sâu hơn; kích thích ăn uống, tăng cảm giác ngon miệng, sảng khoái tinh thần; ổn định thần kinh và “hỗ trợ” nhiều bệnh khác. Ngoài máy ion, còn có máy khử độc thực phẩm, tạo khí O3, dùng để diệt trứng sán, lọc thuốc trừ sâu, vi khuẩn, nấm mốc trên rau quả, chất độc trên thịt cá… và lọc không khí. Máy này cũng được giới thiệu do Nhà máy Z755 thuộc Bộ Quốc phòng sản xuất.

Một cán bộ Sở Công thương cho biết, lĩnh vực kinh doanh đa cấp có liên quan đến nhiều sở, ngành (Công thương, Y tế, Thông tin- Truyền thông, Văn hoá, Công an, Khoa học và Công nghệ), nhất là các sản phẩm liên quan đến lĩnh vực sức khoẻ con người. Cho đến nay, ngành chức năng chưa thống kê có bao nhiêu mạng lưới kinh doanh đa cấp hoạt động ở Tây Ninh. Tuy nhiên, theo vị cán bộ này, trong thời gian qua, Sở Công thương chưa cấp giấy Đăng ký tổ chức bán hàng đa cấp cho doanh nghiệp nào. Từ năm 2010 đến nay, Sở chỉ nhận được thông báo hoạt động bán hàng đa cấp của 3 doanh nghiệp là Công ty TNHH Synergy Việt Nam (không rõ địa điểm hoạt động ở đâu), Chi nhánh Công ty TNHH Tầm Nhìn Việt Nam và Công ty TNHH Mỹ phẩm Thường Xuân (Thị xã). Về tình trạng hoạt động của các công ty này, vị cán bộ trên cho biết là “không nắm được”.

HOÀNG THI

(Còn tiếp)