Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Nước ta là nước dân chủ, bao nhiêu lợi ích đều vì dân, bao nhiêu quyền hạn đều của dân… Nói tóm lại, quyền hạn và lực lượng đều ở nơi dân”. Nghị quyết Đại hội X của Đảng đã khẳng định: “Mọi đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân, có sự tham gia ý kiến của nhân dân”, “Hoạt động của Đảng và Nhà nước phải chịu sự giám sát của nhân dân”, “Phát huy vai trò và tạo điều kiện thuận lợi để Mặt trận và các đoàn thể nhân dân tham gia xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, thực hiện vai trò giám sát và phản biện xã hội”.

Trưởng ban Dân vận Tỉnh uỷ - Chủ tịch UB. MTTQVN tỉnh Phan Minh Đức trao quyết định tặng nhà ĐĐK cho người nghèo ở xã Phước Vinh, huyện Châu Thành.

Tại Tây Ninh, trong những năm qua việc giám sát và phản biện xã hội được coi là nhiệm vụ quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam từ tỉnh đến cơ sở trong hoạt động tham gia xây dựng Đảng và xây dựng, củng cố chính quyền nhân dân, trên thực tế đã đi vào cuộc sống và thu được những kết quả nhất định, cụ thể như:

Hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử Đại biểu Quốc hội, Đại biểu HĐND (trong đó, có việc tổ chức lấy ý kiến  nhận xét và tín nhiệm cử tri nơi công tác, nơi cư trú đối với người ứng cử Đại biểu Quốc hội và Đại biểu HĐND); song song đó là giám sát hoạt động của các cơ quan này, tập trung vào 3 hoạt động cơ bản: hoạt động xây dựng pháp luật, với hàng chục văn bản luật và dưới luật được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên góp ý, qua đó góp phần làm giảm những sai sót trong xây dựng và ban hành pháp luật, tăng tính khả thi trong cuộc sống. Bên cạnh đó, Mặt trận và các tổ chức thành viên còn tham gia giám sát các chương trình, các đề án và những vấn đề mang tính quyết định đến sự phát triển kinh tế - xã hội quan trọng, cũng như thể hiện tâm tư nguyện vọng của cử tri và nhân dân trong tỉnh. Trong 5 năm qua, Mặt trận các cấp đã tổ chức cho Đoàn ĐBQH Tây Ninh tiếp xúc cử tri với 169 cuộc, 1.440 ý kiến đã được tiếp thu và trả lời. Đối với HĐND các cấp, Mặt trận đã tổ chức 2.050 cuộc cho đại biểu HĐND tiếp xúc cử tri, với 7.516 ý kiến đã được tiếp thu và trả lời.

Về giám sát hệ thống các cơ quan hành chính Nhà nước, thực hiện quy định của Luật hoạt động giám sát của Quốc hội, Quy chế hoạt động của HĐND các cấp, những năm qua UBMTTQVN các cấp đã tham gia đoàn giám sát của Đoàn ĐBQH, HĐND các cấp giám sát hoạt động của bộ máy Nhà nước nói chung, các cơ quan hành chính Nhà nước nói riêng. Qua đó, UBMTTQVN  phát hiện và kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét, xử lý những vi phạm pháp luật trong hoạt động của bộ máy hành chính Nhà nước, cũng như những hiện tượng sách nhiễu, phiền hà nhân dân. Kết quả Mặt trận các cấp đã nhận được 731 kiến nghị và đề nghị các cơ quan chức năng làm rõ thu hồi cho nhà nước trên 500 triệu đồng, làm rõ 20 trường hợp có biểu hiện hành vi vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Giám sát đối với cán bộ, công chức và đảng viên: thông qua việc thực hiện các quy định của Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn, Luật thanh tra và Quy chế Mặt trận giám sát cán bộ, công chức và đảng viên ở khu dân cư. Biểu hiện rõ nét của việc giám sát này là Mặt trận thực hiện lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức vụ là Chủ tịch, Phó chủ tịch HĐND, Chủ tịch, Phó chủ tịch UBND cấp xã, với 94 cuộc, 20.718 hộ dân tham gia và 329/341 người giữ các chức vụ trên được tổ chức lấy ý kiến.

Giám sát việc thực hiện các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế, các chính sách an sinh xã hội: Mặt trận phối hợp với Đoàn ĐBQH giám sát việc thực hiện Chương trình 135 ở 20 xã biên giới, giám sát việc thực hiện các chính sách khám chữa bệnh cho nhân dân, giám sát việc quy hoạch trồng rừng, việc thực hiện chính sách đền bù, giải toả... Đặc biệt, trong 5 năm qua Mặt trận đã vận động và giám sát việc xây mới 6.076 căn nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo, đảm bảo đúng đối tượng. Riêng trong 8 tháng đầu năm 2010, đã xây được 1.831 căn. Việc làm trên đã tạo nên sự phấn khởi, tin tưởng của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý điều hành của Nhà nước. Đồng thời, Mặt trận còn thực hiện các hoạt động giám sát việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, giám sát hoạt động tư pháp, giám sát hoạt động của đại biểu dân cử...

Về hoạt động phản biện xã hội cũng đạt được những kết quả tích cực thông qua việc Mặt trận cùng các tổ chức thành viên tổ chức góp ý, kiến nghị với Đảng, Nhà nước về các chủ trương, chính sách, các dự thảo luật... từ đó, làm cơ sở cho Đảng, Nhà nước xem xét trước khi ban hành.

Ban Giám sát đầu tư cộng đồng xã Tân Hội, Tân Châu- nghiệm thu công trình giao thông nông thôn.

Tuy nhiên, bên cạnh những việc đã làm được, cũng phải nhìn nhận rằng công tác giám sát, phản biện xã hội và tham gia quản lý Nhà nước trong những năm qua còn nhiều khó khăn, hạn chế. Về khách quan do chưa có những cơ chế, quy định cụ thể và đầy đủ nên công tác giám sát và phản biện xã hội hiệu quả chưa cao. Về chủ quan, cán bộ Mặt trận các cấp, nhất là ở cơ sở chưa đủ trình độ và kinh nghiệm để tham gia giám sát ở những lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn sâu. Một thực tế nữa là trong hoạt động giám sát, nhiều xã không cân đối được ngân sách cho hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư cộng đồng theo quy định của pháp luật, nên hiệu quả mang lại còn  thấp. Công tác phản biện xã hội chưa thật sự trở thành hoạt động bắt buộc, rộng rãi. Sự phối hợp tạo điều kiện của UBND cùng cấp để Mặt trận và các tổ chức thành viên phát huy vai trò phản biện chưa được rõ nét, cơ chế phản biện chưa được ban hành đầy đủ, cụ thể; bên cạnh đó, Mặt trận các cấp chưa thật sự chủ động trong vai trò phản biện của mình, còn lúng túng về nội dung và phương thức hoạt động.

NGUYỄN NHIẾM