Sắm lễ để cúng vía thần Tài mọi người thường mua: 1 bình bông, 1 con tôm, 1 con cá lóc nướng, 1 con cua, 1 miếng thịt lợn quay, 1 bộ giấy tiền vàng mã, 1 đĩa ngũ quả, chén rượu. Vào ngày này, mọi người thường đi mua vàng để cầu may mắn, tài lộc sung túc cho cả năm.

Ngoài ngày vía chính của Thần Tài là ngày mùng 10 tháng Giêng, mọi người vẫn chọn ngày mùng 10 âm lịch hằng tháng để cúng Thần Tài, cầu xin cho may mắn về tài lộc trong tháng đó. Ngày mùng 1 và ngày 15 âm lịch hàng tháng, người ta cũng cúng Thần Tài cùng với bàn thờ Tổ tiên và các bàn thờ khác trong nhà.

Ngoài ra, còn cúng Thần Tài để trả lễ khi gặp vận hên tài lộc. Đồ cúng thường là heo, gà, vịt quay, hoa quả, nước uống… Dân gian truyền miệng Thần Tài rất thích món cua biển, heo quay và chuối chín vàng.

Theo giai thoại dân gian (Trung Quốc), Thần Tài là một vị thần sống ở trên Thiên Đình. Trong một lần uống rượu say, ông bị trượt chân ngã xuống dương gian, đầu đập vào một khối đá và ngất đi. Thấy ông mặc quần áo đẹp, người qua đường lột quần áo của ông mang đi bán. Khi tỉnh dậy, ông không nhớ gì cả.

Có một ông chủ quán ăn đang vắng khách thấy ông đói khát, không có quần áo mặc liền mời ông vào quán cho ông ăn. Lạ kỳ thay, lúc đó khách kéo đến quán đông nghịt. Thấy quán đông khách, mà ông Thần Tài thì bẩn thỉu, hôi hám, chủ quán sợ khách bỏ đi nên đuổi ông Thần Tài khỏi quán.

Quán đối diện vốn đang ế ẩm, thấy ông Thần Tài vào quán kia thì quán trở nên đông khách, liền mời ông vào quán mình ăn, bỗng nhiên quán của ông cũng nườm nượp khách đến. Còn quán đã đuổi ông Thần Tài thì lại trở nên vắng vẻ. Thấy vậy, mọi người trong thị trấn lần lượt mời ông ghé quán của mình. Từ đó nhà nào có vận may trong tài lộc đều được bảo là có “Thần Tài gõ cửa”.

Vì thấy ông Thần Tài không mặc quần áo, nên mọi người dẫn ông đi mua quần áo mới. Ngẫu nhiên ông được mặc đúng quần áo của mình trước đó. Khi mặc quần áo của mình vào, ông liền nhớ lại tất cả và bay về trời.

Từ sự tích trên, người dân đã chọn ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch là ngày ông Thần Tài bay về trời để làm ngày Vía Thần Tài. Vào ngày này, người ta sắm lễ cúng lấy vía Thần Tài, để mong cầu một năm mới tài lộc và thịnh vượng.

Ngoài ra, người dân thường có tục đi mua vàng vào ngày Vía Thần Tài để đón tài lộc về nhà. Lễ cúng ngày vía Thần Tài cùng với cúng ông công ông táo, cúng giao thừa, cúng tất niên, ... trở thành những lễ vô cùng quan trọng mỗi khi tết đến xuân về.

TS. Đào Thị Bạch Tuyết