Bài 2: Những dấu chân lặng thầm trên đất bạn

Không còn tiếng súng, không còn mưa bom bão đạn. Nhưng với những người lính Đội K70, K71, K73, mỗi bước chân giữa rừng sâu Campuchia vẫn là một bước hành quân. Họ không còn chiến đấu bằng vũ khí mà bằng sự kiên nhẫn, lòng tận tụy, lòng biết ơn đồng đội và lời hứa với thân nhân các anh hùng, liệt sĩ còn nằm lại bên nước bạn Campuchia.

Về lại chiến trường xưa

Từ năm 2001 đến nay, dưới sự chỉ đạo của Quân khu 7 và Bộ Tư lệnh Quân đội Hoàng gia Campuchia, Đội K70 (Cục Chính trị Quân khu 7), K71 và K73 thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Tây Ninh đã không ngừng nỗ lực bám địa bàn, bám rừng sâu, phối hợp chặt chẽ chính quyền các tỉnh bạn như Tboung Khmum, Kampong Cham, Prey Veng,… để lần tìm từng dấu tích liệt sĩ.

Đón chúng tôi vào một buổi sáng tháng 7, Trung tá Nguyễn Hoài Thanh - Chính trị viên Đội K71, cho biết, trong hành trình hơn 20 năm đi tìm HCLS ở nước bạn Campuchia, Đội đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện của Quân khu, UBND tỉnh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh cũng như chính quyền địa phương, lực lượng vũ trang và nhân dân Campuchia để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Trung tá Nguyễn Hoài Thanh cho biết: "Thành viên tham gia đa số là đội ngũ cán bộ trải qua nhiều năm tham gia công tác, có nhiều kinh nghiệm trong việc phối hợp nắm, xác minh, xử lý thông tin, làm tốt công tác tuyên truyền, vận động. Các loại vật chất, phượng tiện, xe máy cũng được trang bị kịp thời, phục vụ tốt nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập HCLS, bảo đảm tuyệt đối an toàn trong suốt quá trình thực hiện nhiệm vụ”.

Khó khăn nhất với các cán bộ, chiến sĩ của Đội K71 là thời gian chôn cất liệt sĩ đã lâu, thông tin về phần mộ ngày càng ít, độ chính xác không cao; nhân chứng trải qua chiến tranh còn lại ít, phần lớn đã qua đời, tuổi cao và trí nhớ không còn minh mẫn hoặc chuyển nơi khác sinh sống, ảnh hưởng đến việc nắm thông tin, xác định vị trí an táng HCLS.

“Có những ngày chúng tôi phải di chuyển rất xa, địa hình đường núi, cây cối, đi rất vất vả. Khi đào theo thông tin của nhân chứng cung cấp thì vị trí có độ chính xác không cao, đơn vị phải đào tìm nhiều lần, mở rộng địa bàn mà chưa có kết quả. Bên cạnh đó, địa hình thay đổi ngày càng nhiều do tác động của quá trình phát triển kinh tế - xã hội và thời tiết ở Campuchia có thời điểm nắng nóng gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cũng như các hoạt động của cán bộ, chiến sĩ. Vất vả là vậy nhưng anh em chúng tôi ai cũng quyết tâm phải hoàn thành nhiệm vụ được giao, đưa các anh về” - Trung tá Thanh nói.

Khó khăn muôn trùng nhưng không ai than vãn, không ai chùn bước. Bởi họ biết, dưới từng mét đất kia, từng gốc cây, từng con suối đều có thể là nơi các anh nằm lại.

Khi đến khu vực được khoanh vùng từ trước, do người dân cung cấp thông tin, đơn vị bắt đầu đào. Đất khô cứng, xen lẫn rễ cây và đá tảng. Sau vài giờ cuốc, xúc, từng lớp đất được đưa lên. Rồi những mảnh vải dù đã mục nát, những đoạn xương trắng hiện ra. Không một tiếng nói. Chỉ có sự im lặng thiêng liêng.

Trong 123 ngày thực hiện nhiệm vụ trên nước bạn, với 76 nguồn thông tin về mộ liệt sĩ đã được cung cấp trước khi xuất quân, Đội K71 đã vượt qua khó khăn, tổ chức khảo sát, đào tìm 265 vị trí, san lấp khoảng 4.140m³ đất, đá, quy tập được 97 HCLS trên địa bàn các tỉnh Siem Reap, Oddar Meanchey, Banteay Meanchey.

Với quyết tâm cao nhất, trong đợt 2, giai đoạn XXIV (mùa khô 2024-2025), ba đội K70, K71, K73 đã tìm kiếm, quy tập được 474 bộ HCLS. Qua 24 giai đoạn quy tập HCLS, các đội đã tìm kiếm, quy tập được 8.627 bộ HCLS, trong đó có 282 HCLS xác định được tên và địa chỉ.

Tình người không biên giới

Một trong những yếu tố quan trọng góp phần làm nên thành công của hành trình đầy gian khó này chính là sự hỗ trợ tận tình từ người dân Campuchia. Nhiều người dân bản địa, dù tuổi đã cao, vẫn nhớ và chỉ rõ vị trí chôn cất liệt sĩ Việt Nam, sẵn sàng dẫn đường, cung cấp thông tin, thậm chí tự tay dựng bia tưởng niệm tạm thời cho các chiến sĩ đã hy sinh.

Trung tá Nguyễn Ngọc Dương - Chính trị viên Đội K70, cho biết: Đợt 2 giai đoạn XXIV, đơn vị đã tổ chức tuyên truyền ở địa bàn 35 xã, trên 13 huyện, thuộc 2 tỉnh về việc cung cấp thông tin về mộ liệt sĩ ở ở Campuchia. Phối hợp Công ty Metfone, chính quyền, quân đội tỉnh Kampong Cham triển khai các bảng pa-nô, áp phích tuyên truyền về thông tin liệt sĩ. Qua đó, phối hợp lực lượng bảo vệ tuyên truyền, khảo sát 20 vị trí nắm 80 thông tin về mộ liệt sĩ; đào, lấp 5.250m³ đất, đá.

“Chúng tôi phối hợp chính quyền các cấp, lãnh đạo chỉ huy đơn vị bạn triển khai xây nhà quàn, bảo quản lưu giữ thờ cúng liệt sĩ tại tỉnh Kampong Cham, trị giá 560 triệu đồng, nguồn vốn do UBND tỉnh Tây Ninh hỗ trợ. Chính quyền, đơn vị bạn thăm hỏi, tặng quà cho đơn vị trị giá hơn 40 triệu đồng; tìm kiếm, cất bốc và hồi hương 95 HCLS, cụ thể: tỉnh Kampong Cham: 18 HCLS và tỉnh Tboung Khmum: 77 HCLS” - Trung tá Nguyễn Ngọc Dương cho biết.  

Những nghĩa cử đó không chỉ phản ánh tình cảm tốt đẹp giữa hai dân tộc mà còn minh chứng cho giá trị bền vững của tình hữu nghị Việt Nam - Campuchia, được vun đắp bằng máu xương, bằng sự hy sinh vô điều kiện trong thời khắc cam go nhất của lịch sử.

Bên cạnh đó, các Đội K cũng thực hiện tốt công dân vận - chính sách với nhân dân nước bạn, tổ chức giao lưu văn hóa, thể thao; thăm, tặng quà cán bộ, chiến sĩ và lực lượng bảo vệ các tỉnh Tboung Khmum, Kampong Cham, Siem Reap, Banteay Meanchey và Oddar Meanchey; khám bệnh, cấp thuốc miễn phí cho người dân Campuchia với tổng kinh phí hơn 20 triệu đồng.

Trung tá Nguyễn Hoài Thanh nói thêm: "Chúng tôi còn phối hợp lực lượng bảo vệ phát quang nhiều tuyến đường giao thông; tổ chức tăng gia sản xuất đưa vào ăn thêm cho bộ đội và tặng lực lượng bảo vệ, nhân dân Campuchia hơn 1.200kg rau xanh, bầu, bí các loại,… Những việc làm có ý nghĩa thiết thực nêu trên đã góp phần giữ vững, thắt chặt mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị, gắn bó lâu dài giữa hai quân đội, tô thắm hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ trong lòng nhân dân nước bạn Campuchia./.

(còn tiếp)

Vũ Nguyệt

Bài cuối: "Không ai vô danh khi Tổ quốc còn nhớ..."