Quang cảnh phiên toà

Phiên toà lưu động xét xử Nguyễn Thành Tài cùng đồng bọn can tội cố ý gây thương tích và làm nhục người khác tại Trường THPT Lý Thường Kiệt được Đài PTTH Tây Ninh trực tiếp phát trên sóng TTV11 vào ngày 23.4.2011 (Trước đó có tin rằng phiên toà sẽ được mở tại sân vận động Hoà Thành). Việc chọn địa điểm này thật có ý nghĩa (không kể đến yếu tố kỹ thuật cần thiết để tổ chức trực tiếp truyền hình). Bởi lẽ đối tượng gây án của những kẻ phạm tội là các em nữ sinh đang trên đường đến trường học, và chính Trường THPT Lý Thường Kiệt này là nơi chúng định gây ra vụ án nhưng đã bị phát hiện và bị bắt.

Biết rằng phiên toà được trực tiếp truyền hình, nghĩa là có thể ngồi nhà theo dõi từ đầu tới cuối diễn biến xét xử, nhưng vẫn có khoảng 3.000 người kéo đến Trường Lý Thường Kiệt, đông nghẹt những ngả đường dẫn đến ngôi trường toạ lạc giữa thị trấn có lắm nẻo đường cắt nhau như ô bàn cờ. Trên các đường phố, nhìn vào các ngôi nhà đều thấy mọi người ngồi trước chiếc ti-vi chăm chú theo dõi. Và trong các quán cà phê thì y như đang trong mùa worldcup, khách uống cà phê ngồi bên những bàn ghế được quay về một hướng: màn ảnh ti-vi treo trên góc tường.

Là một khán giả có chủ định ngồi nhà dự khán phiên toà qua ti-vi (vì không lạ gì những phiên xử xem tại chỗ), theo dõi suốt một buổi, từ 7 giờ 30 phút đến đúng 12 giờ trưa, tôi nhận thấy phiên xử đã thành công, và cũng có thể nói là thành công hơn cả sự mong đợi của những người có trách nhiệm. Mặc dù, có lẽ đây là lần đầu tiên, các ngành tố tụng huyện Hoà Thành làm nhiệm vụ trước… ống kính, trước mắt “bàn dân thiên hạ” cả tỉnh (và có thể trong cả nước, vì chương trình của Đài TTV11 đã có trong danh mục truyền hình internet của Viễn thông Việt Nam (VNPT) qua dịch vụ MyTV).

Các vị lãnh đạo Đảng bộ, chính quyền huyện Hoà Thành cùng đông đảo nhân dân chăm chú theo dõi phiên toà.

Tuy nhiên, có một điều chắc chắn là suốt nửa ngày ngồi làm việc giữa rất nhiều ống kính chỉa thẳng vào, ắt các vị quan toà, cũng như các ông bà công tố, luật sư khó tránh khỏi một vài cử chỉ, lời nói sơ suất hoặc… hơi quá đà, dù không lớn. Xem một phiên toà lưu động, xử công khai, lại được phát trực tiếp trên sóng truyền hình, tất nhiên khán giả có quyền bình phẩm về những gì họ nghe thấy trên màn ảnh nhỏ. Người viết bài này xin nêu lại đôi điều nghe thấy để những… “diễn viên truyền hình bất đắc dĩ” có thể rút ra chút kinh nghiệm nào chăng:

Trước hết về các vị trong Hội đồng xét xử: Bà thẩm phán chủ toạ phiên toà đã thực hiện tròn vai, rất trang nghiêm, cương nghị, điều hành mọi diễn biến phiên toà một cách trôi chảy. Tuy không có “chiếc búa chánh án” như các phiên toà trong phim nước ngoài, nhưng cũng có lúc khán giả thấy bà chủ toạ “gõ búa xì tốp” một vị “thầy cãi” nói hơi lan man vượt quá phạm vi bài bào chữa. Vị hội thẩm là nhà giáo thì thể hiện sự truy vấn bị cáo vị thành niên y như ông thầy truy bài học trò. “Tên học trò” biếng học, ham chơi game đến đổi bỏ học, quên mất bài học công dân giáo dục, nên không biết việc “chở đại ca đi rạch quần nữ sinh” cũng là phạm tội (?!). Thật “tội nghiệp” bị cáo vị thành niên không nói được lời nào khi “ông thầy” cứ hết đeo kính vào lại gỡ kính ra, nhịp nhịp, gặng đi gặng lại mãi chuyện hắn “làm mướn”, chạy xe chở kẻ chủ mưu đi rạch mông rạch đùi “mấy bạn” học sinh suốt ba ngày liền mà chỉ được “trả công” có một trăm ngàn đồng để mua… thẻ game.

Về phía các ông công tố cũng hoàn thành công việc tuyên cáo trạng, tham gia chất vấn và luận tội các bị cáo một cách sắc bén, khiến những kẻ “chơi ngông” (vì muốn “răn đe” bạn gái “cho sợ” để được “chở bạn gái đi học” mà đã ra tay tàn độc với mười mấy cô gái khác), không chối cãi được lời nào, phải cúi đầu nhận hết mọi tội lỗi (kể cả một bị cáo đã có một tiền án giết người, từng vênh váo cười tự đắc trước ống kính phóng viên lúc mới bị bắt). Thái độ các vị công tố lúc đầu có hơi “dữ dằn, nạt nộ” sau đó đã “dịu lại” nhưng vẫn không mất sự uy nghiêm.

Còn các ông bà luật sư, sau khi đã hoàn thành bài bào chữa được chỉ định bênh vực quyền lợi cho bị cáo vị thành niên, vị luật sư nọ đã “có kiến nghị” hơi nhiều lời với các bậc phụ huynh về vấn đề giáo dục, quản lý con cái, khiến cho bà chủ toạ đã phải “nhắc nhở” để ông đừng quá “lan man lên lớp”. Riêng bà luật sư bênh vực quyền lợi cho các bị hại thì có vẻ như hơi bị “việt vị” khi hỏi tới hai, ba người là thân nhân bị hại mà không có ai làm công chức Nhà nước cả. Hoá ra sau khi bà luật sư phân trần với Hội đồng xét xử, khán giả mới biết là bà định hỏi xem có ai làm việc ở cơ quan không để tư vấn về quyền được đòi bồi thường danh dự nhân phẩm bị xâm hại không quá 12 tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định tại thời điểm bị xâm hại. Trong khi đó, khi thẩm vấn các bị hại, một vị trong Hội đồng xét xử đã nói rõ về Điều 661 Bộ luật Dân sự, quy định về việc bồi thường ấy…

Nguyễn Thành Tài - kẻ chủ mưu trong vụ rạch quần nữ sinh

Dù sao, một vài “hạt sạn” ấy cũng không đủ làm “lấn cấn” cho một phiên xử được dư luận xã hội quan tâm, mong đợi từ hơn một tháng qua. Người viết bài này, cũng như mọi người từng bức xúc trước một hiện tượng tội phạm “quái ác” đều công nhận rằng phiên xử đã làm cho mọi người thoả mãn. Kẻ có tội đã bị xét xử đúng tội danh và bị tuyên phạt bản án nghiêm khắc, thích đáng. Mặc dù vẫn có dư luận cho rằng, so với các bị cáo khác, thì bản án của bị cáo từng có tiền án giết người như thế là “còn hơi nhẹ”!

BÀN DÂN