Ai từng sinh ra và lớn lên ở thôn quê sẽ không thể nào quên những kỷ niệm yêu thương gắn liền với những hàng cây thân thuộc: luỹ tre đầu làng, hàng cau trước ngõ, bụi chuối sau hè... Đó là “quê hương” của riêng mỗi người. Chiều hè, lang thang qua mấy nẻo đường quê lục tìm những kỷ niệm thuở thiếu thời, bất chợt đâu đó văng vẳng lời ru da diết của người phụ nữ quê nghèo: “À ơi... Gió đưa bụi chuối sau hè...”. Lời ru đưa tôi về miền ký ức trong veo ngày bé. Đưa tôi về lời ru của bà, của mẹ, về bụi chuối sau hè...

Ngày còn nhỏ, tôi thường ở nhà với nội, coi chừng em cho ba mẹ đi làm đồng. Mùa hè, sáng nào tôi cũng cõng em xuống nhà nội, rồi tụ tập bạn bè trong xóm bày trò chơi sau hè nhà. Sau hè nhà nội là cả khu vườn tuổi thơ với rất nhiều loại cây ăn trái, nhưng với bọn trẻ con chúng tôi, bụi chuối là chỗ không thể thiếu trong các trò chơi ngày ấy.

Đầu tiên là ngôi nhà lá chuối xinh xắn được dựng dưới gốc mít, bọn tôi thích thú chui ra chui vào ngôi nhà chòi ấy, rồi đi chợ, bán đồ hàng. Những ổ bánh mì tàu chuối nhân hoa cỏ trong vườn xanh mát luôn được tụi con nít tranh nhau mua nhiều nhất. Rồi bữa cơm đủ món bày biện trên mâm lá chuối. Bọn tôi cùng giả bộ ăn rồi cười vang khắp vườn. Chơi đồ hàng chán bọn thằng Tèo bày trận, chuyển sang chơi đấu súng tàu chuối.

Những tàu chuối được rọc bỏ phần lá, sau đó cắt ra từng đoạn rồi lạng một miếng mỏng trên sống lưng của tàu chuối nhưng không được cắt rời ra. Người chơi chỉ cần vuốt ngược những phiến chuối đó lên rồi gạt mạnh xuống, những lát cắt đập xuống phát ra âm thanh như pháo nổ nghe rất vui tai. Súng của đứa nào phát ra âm thanh lớn nhất, đều nhất là đứa đó thắng, được cả bọn khiêng kiệu về doanh trại “lá chuối”.

Những trò chơi từ cây chuối là không bao giờ có hồi kết đối với bọn trẻ con ngày đó. Hết ngày này qua ngày khác vẫn những trò ấy nhưng vẫn hấp dẫn bọn tôi. Nếu có mưa, chúng tôi còn chặt cây chuối đã cho buồng làm bè tập bơi hoặc thả thuyền hoa bằng bẹ chuối vui ơi là vui... Thời gian như nước qua cầu, kỷ niệm mãi mãi là kỷ niệm.

Nhớ quê, nhớ nội, nhớ vườn chuối nhà nội, tôi nhớ da diết buổi chiều cuối năm, được cùng nội gói bánh ăn tết. Ông nội rọc lá chuối, lấy cọng làm dây, còn lá lớn phơi qua một nắng để gói bánh ít, bánh ú, bánh tét. Mấy đứa cháu nhỏ bọn tôi được giao nhiệm vụ phơi lá, lau lá cho sạch. Nội dặn lau nhè nhẹ để lá không rách. Mẹ tôi và thím Chín thì nhào và nặn bột nếp, nhân dừa hoặc đậu xanh thành những viên tròn. Phần gói bánh quan trọng nhất do chính nội đảm nhiệm.

Khi bà gói bánh ít thì mẹ tôi bắt bột, thím xếp bánh đi hấp. Còn bánh tét thì bà gói, mẹ và thím cột dây, xếp bánh, chú tôi bỏ vào nồi nấu. Bánh gói bằng nếp mới trong lá chuối tươi, khi nấu chín sẽ dậy lên mùi thơm đặc trưng, trở thành mùi tết quê hương.

Bụi chuối sau nhà trở thành kỷ niệm đẹp của mỗi chúng tôi. Lớn lên, chị em tôi mỗi người đi mỗi ngả, bươn chải nơi xứ người, mỗi lần chúng tôi tụ họp về nhà đông đủ, cùng mẹ đổ bánh xèo, mẹ hay biểu thằng em tôi ra chặt mấy tàu chuối còn tươi nguyên lá. Mẹ rọc lá, lấy cọng cắt thành một khúc vừa tay cầm rồi đập giập một đầu dùng để chấm dầu phộng thoa vào chảo khi đổ bánh. Còn lá chuối mẹ dùng trải lên mâm để sắp bánh xèo. Màu vàng của bánh xèo đặt trên chiếc mâm xanh lá chuối như đoá hoa mặt trời rực rỡ giữa vườn hạnh phúc yêu thương. Hay món bắp hầm phải được gói trong lá chuối mới có vị ngon đặc trưng mà không thể lẫn vào đâu được... Kể sao hết những công dụng tuyệt vời của lá chuối, loài cây mộc mạc sau vườn.

Ngày nay, làm gì, đựng đồ gì đã có bao bì ni-lông tiện lợi, nhưng ô nhiễm môi trường. Còn ngày ấy, người ta gói thực phẩm toàn bằng lá chuối tươi hoặc khô, rồi buộc chéo qua gói hàng cũng bằng cọng dây chuối. Lá chuối tươi ngậm nhiều nước nên thực phẩm được giữ tươi lâu hơn và cũng không độc hại. Điều đặc biệt là khi dùng lá chuối để gói thực phẩm có mùi thơm rất đặc trưng, là hương vị chốn quê nhà gợi nỗi nhớ khôn nguôi trong lòng người dân quê chơn chất.

Xuất phát từ tình yêu quê hương, từ ý tưởng bảo vệ môi trường, một số bạn trẻ đã đem lá chuối lên thành phố, vào siêu thị, gói thực phẩm, bó hoa tươi... Việc làm của các bạn đang được mọi người ủng hộ nhiệt tình. Hành động của các bạn đã truyền cảm hứng cho biết bao trái tim người Việt.

Khi viết bài này, thoáng hiện lên trong trí tôi nụ cười hạnh phúc của nội khi vun bụi chuối sau hè; thoáng nụ cười hài lòng của những người phụ nữ khi chọn bó rau xanh mướt, gương mặt rạng ngời của cô gái bên bó hoa rực rỡ, tất cả được gói trong lá chuối xanh tươi. Tôi tin chắc các bạn trẻ này sẽ thành công, sẽ có cuộc sống hạnh phúc bởi một điều đơn giản: lá chuối- gói trọn yêu thương, gói trọn tình quê, là thông điệp xanh kết nối trái tim mọi người.

Đỗ Thu Trang