Kỳ cuối: Cần giải quyết đồng bộ, dứt khoát
Trong thực tế, quan điểm của ngành chức năng và
chính quyền địa phương về việc “trả đất lưu không” cũng chưa có sự thống nhất.
Có địa phương căn cứ từ thực tế địa phương và theo quan điểm cá nhân mà đưa ra
hướng giải quyết. Bởi việc trả đất kênh hoang chưa có quy định chung, thống nhất
của Trung ương hoặc văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của tỉnh. Do đó, nếu để “mỗi nơi
làm một kiểu”, trong quá trình “trả đất kênh hoang” hoặc cấp bổ sung đất lưu
không sẽ nảy sinh tranh chấp, khiếu nại và có cả sự “so bì” giữa người dân: “Đất
kênh tương tự nhau, tại sao ông A ở huyện X được cấp, còn tôi ở huyện T thì
không?”. Đây cũng là điều mà một số địa phương băn khoăn, chưa “mạnh dạn” trong
việc cấp bổ sung đất lưu không cũng như “trả đất kênh hoang”. Bên cạnh đó, tình
trạng “vi phạm tràn lan”, xâm phạm sự an toàn của các công trình thuỷ lợi ở tỉnh
ta chưa được xử lý nghiêm là điều mà chính quyền địa phương và ngành chức năng
cần quan tâm hơn.
![Đất kênh thuỷ lợi - nhiều chuyện phải lo...](/resources/newsimg/002011/04/11/dat%20kenh.jpg) |
Kênh, đường và nhà dân lẫn lộn, nhếch
nhác ở một khu dân cư thuộc Thị xã |
Nhiều công trình thuỷ lợi bị xâm hại
Vừa qua, Viện khoa học Thuỷ lợi Việt Nam (thuộc
Bộ NN&PTNT) tổ chức điều tra đánh giá tình hình thực hiện pháp lệnh khai thác và
bảo vệ công trình thuỷ lợi đối với một số công trình là cống và kênh dẫn thuộc
hệ thống thuỷ lợi Dầu Tiếng Tây Ninh. Trong 9 phiếu điều tra ở 9 tuyến kênh, có
3 phiếu ghi nhận các trường hợp lấn chiếm vùng phụ cận của kênh (phần lưu không)
để xây dựng công trình trái phép; 5 phiếu ghi nhận các trường hợp vi phạm quy
định cấm trồng cây lâu năm trong phạm vi lưu không kênh, chân kênh. Điều này cho
thấy, thực trạng vi phạm các quy định về bảo vệ công trình thuỷ lợi ở các tuyến
kênh trên địa bàn tỉnh là khá “phổ biến”. Nói như một cán bộ Công ty TNHH MTV
Khai thác thuỷ lợi Dầu Tiếng thì “vi phạm tràn lan”.
Những trường hợp thể hiện trong phiếu điều tra
chỉ là “bề nổi” ở rất ít trong số nhiều tuyến kênh ở tỉnh ta. Theo Xí nghiệp
Thuỷ lợi huyện Gò Dầu, trên tuyến kênh N7 (thị trấn Gò Dầu, dài 1.568m), khoảng
từ năm 2001 đến năm 2010, Xí nghiệp đã phát hiện 7 vụ vi phạm như ban xẻ bờ
kênh, xây hàng rào lấn chân kênh, trồng trụ điện trên bờ kênh. Còn theo Xí
nghiệp Thuỷ lợi Trảng Bàng, cũng khoảng từ năm 2001 đến 2010, trên kênh N13 (thị
trấn Trảng Bàng, dài 3.434m), phát hiện 5 vụ trồng cây lâu năm trong phạm vi lưu
không và chân kênh…
Nhận định về nguyên nhân tồn tại các vụ vi phạm,
cơ quan quản lý kênh cho biết: “Chính quyền địa phương chưa kiên quyết xử lý”.
Ngoài ra, tình trạng chăn thả gia súc, gia cầm, thuỷ cầm trong lòng kênh và trên
bờ kênh làm xói lở, hư hại kênh cũng diễn ra khá phổ biến ở nhiều nơi chưa được
xử lý kịp thời.
Băn khoăn việc “trả đất kênh hoang”
Tại một cuộc họp bàn về việc “trả đất kênh
hoang”, thành phần tham dự gồm lãnh đạo UBND huyện Châu Thành, lãnh đạo Chi cục
Thuỷ lợi Tây Ninh, Công ty Khai thác thuỷ lợi tỉnh… một vị Phó Chủ tịch UBND
huyện Châu Thành đề nghị: Đây là đất chuyên dùng, diện tích đất không lớn nhưng
lại trải dài, đề nghị trả lại đất cho dân, (mỗi người khoảng chừng vài trăm m2),
bổ sung diện tích (mới) vào sổ đỏ cho từng chủ hộ. Chính quyền địa phương và
ngành chức năng sẽ thông báo chủ trương này cho nhân dân biết và tự san lấp;
huyện phân công cán bộ phòng kinh tế hạ tầng theo dõi, cán bộ địa chính đo vẽ
hiện trạng.
Một số ý kiến khác cho rằng nên giao đất cho tổ
chức hay cá nhân trước khi san lấp để tránh tranh chấp, vì chắc chắn trong quá
trình “trả đất” sẽ có phát sinh tranh chấp. Trước những ý kiến này, lãnh đạo
UBND huyện Châu Thành đưa ra quan điểm giải quyết: Nếu chủ cũ trực tiếp sản
xuất, đồng thời sở hữu không quá 3 ha thì trả lại phần đất trước đây đã sử dụng
của họ để làm kênh. Nếu chủ cũ đã sang nhượng khu đất nơi tuyến kênh đi qua thì
ưu tiên giao cho người trực tiếp sử dụng và người có ít đất. Nếu có tranh chấp,
Nhà nước sẽ trực tiếp quản lý. Để giải quyết việc giao trả đất kênh cho thuận
lợi, hợp lý huyện sẽ cử cán bộ cùng cán bộ xã xuống hiện trường xem xét cụ thể,
tham mưu từng trường hợp, tránh dư luận cho rằng “Nhà nước trưng thu đất của
dân, nay không sử dụng vào công trình công cộng lại giao cho người khác”. Một số
ý kiến khác đề nghị, để thấu tình đạt lý, trước khi trả đất lại cho dân, nên họp
tổ, ấp để lấy ý kiến đóng góp của nhân dân địa phương.
Theo tìm hiểu của phóng viên, đến nay, việc “trả
đất lưu không” vẫn còn chưa ngã ngũ, chưa có sự thống nhất giữa các địa phương,
giữa các cơ quan chức năng trong cùng một địa phương. Ông Lê Thành Công, Giám
đốc Công ty Khai thác công trình thuỷ lợi Tây Ninh cho biết: Các ngành chức năng
cấp tỉnh có nhiệm vụ rà soát và tham mưu UBND tỉnh quyết định “xoá” các tuyến
kênh thừa. Còn việc giải quyết cụ thể như thế nào là do UBND cấp huyện quyết
định, có trả cho dân hay không là do huyện.
Cấp bổ sung đất lưu không: không đơn giản
Cuối năm 2007, UBND huyện DMC báo
cáo đã xác định vị trí, diện tích và trữ lượng đất trên lưu không
dọc hai tuyến kênh chính Đông, Tây qua địa bàn huyện quản lý gồm:
329.575m2. Nếu khai thác ở độ sâu bình quân 1 mét, toàn huyện sẽ
“có thêm” 329.575m3 đất phún, sét có chất lượng tốt phục vụ các công
trình công cộng ở địa phương, tiết kiệm được tài nguyên đất (thay vì
phải quy hoạch, khai thác ở mỏ), tiết kiệm được tiền của (chi phí
phát sinh trong quá trình quy hoạch, khảo sát, đo đạc… khi khai thác
đất khoáng sản ở mỏ). |
Được biết, từ năm 2007, UBND huyện Dương Minh
Châu đã có kế hoạch cấp giấy CNQSDĐ bổ sung cho những hộ đã được cấp trước đó
nhưng không cấp CNQSDĐ phần lưu không. Tuy nhiên, huyện tỏ ra thận trọng: cần
phải nắm chặt lại các trường hợp cụ thể của từng người sử dụng đất, tình trạng
biến động đất trong dân để có giải pháp thật cụ thể khi giải quyết, tránh gây
xáo trộn và tạo nên “cơn sốt” về tranh chấp đất trong phạm vi lưu không chưa
được cấp “sổ đỏ” trước kia. UBND huyện DMC có chủ trương rất “được lòng dân”:
Khuyến khích người dân cải tạo đất, mở rộng diện tích sản xuất trồng cây hằng
năm trong phạm vi đất lưu không, đồng thời nghiêm cấm người dân không được sử
dụng đất trong phạm vi lưu không để xây dựng công trình kiên cố hoặc trồng cây
lâu năm hay buôn bán, vận chuyển phần đất vật liệu trong phạm vi đất lưu không.
Vì việc cấp bổ sung đất lưu không “không đơn giản” nên cho đến nay, nhiều hộ dân
có nhu cầu đăng ký cấp bổ sung phần diện tích đất lưu không bị “chừa ra” trước
đây chưa được giải quyết.
Hiện tại, ven các tuyến kênh chính Đông và Tây
còn tồn tại nhiều “bãi vật liệu” với trữ lượng lớn. Đây là phần đất, đá thừa
được đổ trên đất trong phạm vi lưu không hoặc ngoài lưu không khi làm kênh trước
đây. Về lý thuyết, những “bãi vật liệu” này do chính quyền địa phương quản lý.
Để được khai thác, cấp huyện phải xin chủ trương của UBND tỉnh và có sự tham mưu
đồng thuận của Sở TN&MT. Tuy nhiên, thực tế lại không hẳn như thế. Có không ít
đất phún, sỏi, đất sét ở ven các tuyến kênh bị người dân khai thác hoặc bán trái
phép, hoặc bị một số người lén lút khai thác thu lợi nhưng chính quyền địa
phương “không biết” hoặc không kịp thời ngăn chặn, xử lý. Trước thực trạng này,
UBND huyện DMC dự định trước khi cấp cho dân, UBND huyện giao cho UBND các xã
quản lý, khai thác tận thu các bãi vật liệu để phục vụ các công trình công cộng.
Tuy nhiên, UBND huyện DMC lại băn khoăn về 2
việc: Thứ nhất là việc cắm mốc phạm vi lưu không ở hầu hết các tuyến kênh chưa
được triển khai thực hiện, ngay cả 2 tuyến kênh chính Đông và Tây. Do đó, huyện
chưa có đủ cơ sở để xác định phạm vi lưu không theo quy định. Thứ hai, chưa có
sự phân cấp quản lý cụ thể, rõ ràng để huyện (cũng như các địa phương khác) có
thể tận thu khai thác khoáng sản trong phạm vi lưu không các tuyến kênh chính
nhằm phục vụ các công trình công cộng vốn đang rất thiếu đất san lấp, đất phún.
BẢO TÂM