Việc thành lập xe chất lượng cao tuyến cố định Tây Ninh – An Sương vì sao không thực hiện được? Và vì sao vừa đưa vào hoạt động trong những ngày đầu năm 2008 nhưng xe chất lượng cao đã bị “chết yểu”? Hai câu hỏi này Sở Giao thông – Vận tải Tây Ninh vẫn chưa có lời đáp thuyết phục, nhất là trong Công văn số 165/SGTVT ngày 26.3.2010 gửi Báo Tây Ninh trả lời thắc mắc của bà Nguyễn Thị Thu Thuỷ.

Mơ ước tuyến xe chất lượng cao

Hiện nay, hoạt động tuyến vận tải cố định Tây Ninh – An Sương hợp pháp đều xuất bến tại Bến xe Tây Ninh. Các loại xe xuất bến tuyến này, thông thường phân chia ra làm hai loại. Một loại xe ô tô trên 25 chỗ ngồi và loại còn lại là ô tô dưới 25 chỗ ngồi. Loại thứ hai này, hành khách thường gọi nôm na là xe tốc hành và được hành khách đi nhiều nhất. Hiện nay, phần lớn các xe này đều là các xe đời mới, có máy lạnh. Thế nhưng vì sao hành khách vẫn còn than phiền và đòi hỏi phải có xe chất lượng cao hơn? Là người thường xuyên đi tuyến xe Tây Ninh – An Sương, tôi nhận ra một điều: Những người quản lý và tổ chức tuyến xe này không thể “quản” được các xe tốc hành này. Chính vì vậy mà xảy ra nhiều trường hợp hành khách than phiền, khiếu nại. Và việc than phiền, khiếu nại này phần lớn là có cơ sở, nhà xe luôn sai, bị đình tài hoặc phải xin lỗi hành khách.

Những sai phạm của các xe tốc hành tuyến Tây Ninh – An Sương này là gì? Đó là thu tiền vượt khung giá quy định, chở quá số người quy định. Vì sao chỉ có hai vấn đề nêu trên mà Ban quản lý bến xe, các doanh nghiệp, Sở Giao thông – Vận tải, Cảnh sát giao thông không thể khắc phục được? Chính vì không thể giải quyết được vấn đề gây phiền toái cho hành khách như nêu trên mà người dân Tây Ninh vẫn luôn mơ ước một tuyến xe chất lượng cao. Nhu cầu của người dân là sẵn sàng trả tiền để được đi trên một chiếc xe chất lượng cao đúng nghĩa nhưng Sở Giao thông-Vận tải Tây Ninh vẫn chưa thực hiện được. Vậy, trách nhiệm thuộc về ai?

Xe tốc hành rước khách tại ngã ba Mít Một (Thị xã). Ảnh chụp lúc 15 giờ ngày 15.4.2010

Vì sao mở tuyến xe chất lượng cao không thành?

Phải thấy một điều là, trước đây Hợp tác xã Bình Minh đứng ra tổ chức tuyến xe Tây Ninh – An Sương chất lượng cao không thành công là do Hợp tác xã không có thực lực, chứ không phải “cầu” không có. Ngay trong những ngày đầu khai trương, ông chủ nhiệm HTX Bình Minh -Dương Tấn Tài cho biết, rất nhiều hành khách điện thoại đến hỏi lịch xuất bến để họ ủng hộ HTX. Thế nhưng, “sau 5 ngày hoạt động do gặp phải nhiều khó khăn trở ngại và sự chống đối quyết liệt của lực lượng xe khác với nhiều hình thức (hăm doạ, tranh giành khách, thậm chí có hành vi thô bạo…) nên đa số xã viên HTX Bình Minh ngưng hoạt động” (Trích công văn của Sở GT-VT). Lý do hăm doạ, tranh giành khách, hành vi thô bạo đối với xe chất lượng cao mà Sở GT-VT đưa ra, theo tôi không phải là nguyên nhân chính. Không ai có thể có hành vi trái pháp luật công khai như vậy mà không bị xử lý. Vì vậy, những khó khăn trên đều có thể giải quyết được. Cái chính yếu là khi tổ chức tuyến xe chất lượng cao, HTX Bình Minh đã vận động các chủ xe thuộc HTX Bình Minh và các HTX khác tham gia nhưng không thể điều khiển được họ. Cái khó này, HTX Bình Minh và Sở GT-VT Tây Ninh phải thấy rõ nhưng họ vẫn cứ làm và thất bại. Mọi người đều biết, phần lớn chủ xe hoạt động trên tuyến này đều cần “tiền sở hụi” hằng ngày. Trong khi đó, thực hiện xe chất lượng cao xe chạy suốt tuyến, không rước khách dọc đường nên rất ít khách trong những ngày đầu. Vì không thu đủ “tiền sở hụi” hằng ngày nên họ nghỉ chạy. Muốn thành công trong việc tổ chức xe chất lượng cao phải chịu đựng thời gian đầu. Xe chất lượng cao của HTX Bình Minh đã không làm được điều đó. Khi xuất bến, do vắng khách nên xe dừng lại rước khách dọc đường. Thế là những chủ xe khác chạy cùng tuyến có dịp khiếu nại, tìm cớ cản trở. Bởi vì họ rất sợ xe chất lượng cao về lâu dài sẽ “giết chết” xe chất lượng thấp của họ (thời gian này, tuyến vận tải có nhiều xe tốc hành đời cũ). Thế là xe chất lượng cao phá sản, những chiếc xe đời cũ lại tiếp tục có dịp thong dong đưa khách đi, khi ít khách thì họ nâng giá lên, khi khách đông thì họ ém khách lại bắt khách phải ngồi chật hẹp, còn tiền thì luôn thu trên giá quy định. Kiểu làm ăn chụp giật, gây phiền hà cho dân lại tiếp tục được tồn tại.

Thất bại trong việc tổ chức xe chất lượng cao lần đầu, Sở GT-VT đã rút ra được nhiều kinh nghiệm. Thế nhưng, sau đó Sở GT-VT lại cho biết sẽ khai trương tuyến xe Tây Ninh – An Sương chất lượng cao vào tháng 1.2010 rồi lại… không thực hiện. Vì sao? Giải thích với bạn đọc Nguyễn Thị Thu Thuỷ, Sở GT-VT cho biết việc mở tuyến chất lượng cao trên cơ sở “vận động các doanh nghiệp vận tải đang hoạt động tuyến này cùng tham gia khai thác… Chủ trương này nhằm đảm bảo thực hiện có lý, có tình với các đơn vị truyền thống hoạt động lâu năm trên tuyến”. Thế nhưng chủ trương trên của Sở GT-VT lại bị phá sản với lý do: “hiệu quả khai thác, trình độ quản lý của HTX, sự phản ứng gay gắt của các chủ xe khác…  nên các đơn vị vận tải đã có văn bản xin trì hoãn và đến nay vẫn chưa thực hiện”.

Cần kêu gọi những doanh nghiệp có thực lực

Những lý giải nêu trên của Sở GT-VT về nguyên nhân không mở được tuyến xe chất lượng cao có nhiều điều chưa thuyết phục. Sở GT-VT muốn bảo vệ và duy trì cho các doanh nghiệp đang hoạt động trên tuyến vận tải này hoạt động xe chất lượng cao, trong khi đó thực lực của các doanh nghiệp này chưa đáp ứng việc mở tuyến xe chất lượng cao. Và chính các doanh nghiệp này đã có văn bản xin trì hoãn, trong đó có lý do lo ngại “trình độ quản lý” của mình. Vậy thì vì lý do gì Sở GT-VT lại bảo vệ cho các doanh nghiệp vận tải đang khai thác trên tuyến này hoạt động, chưa mạnh dạn kêu gọi sự đầu tư của các đơn vị doanh nghiệp khác? Có ý kiến cho rằng việc một số đơn vị ngoài tỉnh đã từng đề nghị khai thác tuyến Tây Ninh – An Sương chất lượng cao, nhưng vì muốn bảo vệ cho các doanh nghiệp tỉnh nhà nên Sở GT-VT từ chối?

Tình hình kinh tế – xã hội của tỉnh ngày phát triển, đời sống người dân ngày một nâng cao, trong đó nhu cầu đi lại bằng phương tiện vận tải chất lượng cao là bức thiết. Vì vậy, Sở GT-VT phải có trách nhiệm trong việc chưa triển khai xe chất lượng cao để phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân.

ĐỨC TIẾN