Văn hóa - Giải trí   Về Tây Ninh

Cho dù sông Sài Gòn chính là nơi người Tây Ninh lập nên kỳ tích vào cuối thế kỷ 20, sông Vàm Cỏ Đông lại nằm trong tình yêu và nỗi nhớ của những người con vùng biên nắng cháy da người, và có thể cả người đến từ những miền quê khác.

Cũng nên nhớ lại các nguồn gốc xa xưa của vùng đất “Núi Điện sông Vàm”. Từ thời các triều vua Nguyễn khai mở miền đất phương Nam, thì núi sông ở các miền đất này đã được chú trọng và khai phá.

Ông Đào Văn Hối, 85 tuổi, ngụ ấp Thuận Bình, xã Truông Mít, huyện Dương Minh Châu phục chế căn hầm nuôi giấu cán bộ cách mạng trong ngôi nhà của mình. “Tôi muốn giữ lại căn hầm để giáo dục truyền thống cách mạng cho con, cháu” - ông Hối tâm sự.

Sau khi thân sinh qua đời, ông Trần Văn Thiện và một số người cùng chí hướng tiếp tục khai phá, lập thêm một thôn khác, nay là 5 xã “ngũ long” thuộc huyện Bến Cầu và thị xã Hoà Thành.

Gần 200 năm nay, làng Vĩnh Xuân vẫn là khu buôn bán sầm uất và chứa đựng nhiều lớp địa tầng văn hoá của vùng đất Tây Ninh. Làng Vĩnh Xuân nay đã có nhiều thay đổi, nhưng thấp thoáng giữa lòng TP. Tây Ninh vẫn còn một số công trình kiến trúc lưu dấu thời gian.

Theo Từ điển địa danh hành chính Nam bộ của Nguyễn Đình Tư, Thanh Phước là thôn thuộc tổng Mỹ Ninh, huyện Quang Hoá, phủ Tây Ninh, tỉnh Gia Định từ năm Minh Mạng thứ 19. Gắn với việc lập làng là hình thành các thiết chế văn hoá - tín ngưỡng để phục vụ cư dân.

Ngược về quá khứ, Phước Vinh còn là vùng căn cứ địa của tất cả các lực lượng chống giặc ngoại xâm kể từ cuộc kháng chiến đầu tiên của các sĩ phu và nghĩa binh triều Nguyễn, quyết không tuân lệnh triều Tự Đức, khởi binh chống Pháp.

Những ngày cuối tháng 12, tôi có dịp đồng hành cùng đoàn du khách đến từ Đức để tham quan và trải nghiệm- từ các địa điểm nổi tiếng đến đặc sản địa phương. Sau chuyến hành trình thú vị, những người bạn phương xa đã có nhiều chia sẻ về đất và người Tây Ninh.

Chúng tôi đi tìm ký ức chiến tranh nơi xóm Bàu Me, thì đã chạm vào ký ức ác liệt ấy ở ngay tại ngã ba đầu thị xã Trảng Bàng. Bà Hồ Thị Hôn, một trong những em bé chạy giữa bom đạn mù trời trên quốc lộ 1, trong tấm ảnh “Em bé Napalm” kể lại: “Chúng tôi đang chạy vào trong thị trấn, bởi nhà cửa ở ngoài kia bị bom Napalm của quân đội Cộng hoà đốt sạch. Bé Phạm Thị Kim Phúc cháy hết quần áo nên bị bỏng nặng. Dù vậy, em vẫn cố gắng chạy vào. May mà gặp phóng viên Nick Út. Ông chụp ảnh xong thì chạy lại cứu giúp các em. Việc đầu tiên là ông lấy bình tông nước đổ lên người Kim Phúc…”.

Nước sông Vàm xanh ngắt, lộng bóng mây trời cùng những dề lục bình trôi lững lờ. Dường như đất trời, mặt nước đã hoà chung một sắc xanh không tưởng, đẹp nao lòng.

Không mấy người biết rằng cái cửa khẩu sang đất Campuchia đầu tiên trên đất Tây Ninh lại là cửa khẩu Phước Tân, trên đất xã Thành Long, quê hương Bến Sỏi, là con đường lên biên giới đi qua cầu Bến Sỏi hôm nay.

Ở Tây Ninh hiện nay ít người biết tới địa danh Lồ Cồ, trừ người dân bản địa ở xã Biên Giới, huyện Châu Thành. Là bởi hơn 20năm nay, cái tên ấp Lồ Cồ đã được đổi thành tên Tân Định.

Trong cộng đồng, cư dân lập miếu thờ các vị nữ thần, cầu sự che chở, bảo hộ của các Bà cho thôn, ấp được an cư lạc nghiệp. Cùng với quan niệm “mỗi xứ có một Bà” nên trong số các miếu thờ ở Tây Ninh, số lượng miếu thờ các vị nữ thần chiếm đa số.

Bến Củi- nay đã thành tên xã, theo sách Truyền thống cách mạng xã (2017) thì mới có từ thời Pháp thuộc. Ấy là khi “thực dân Pháp cai trị và lập đồn điền ở vùng đất này, người dân lập ra nhiều bến cặp sông Sài Gòn để dùng ghe thuyền chở củi buôn bán các nơi, và tên Bến Củi được dân gian gọi từ đó…

Hình ảnh núi Bà trở thành biểu tượng của vùng đất Tây Ninh. Núi đẹp theo cảm nhận mỗi người và theo mùa đều khác nhau.

Bàu Châu É là một căn cứ bí mật quan trọng nằm cặp tỉnh lộ 4, ăn thông bốn hướng, đặc biệt là Căn cứ Trà Vong và Chiến khu Dương Minh Châu.